SDR چیست؟

SDR مخفف عبارت Standard Dimension Ratio است. SDR به معنی نسبت ابعادی استاندارد و عبارت است از نسبت قطر خارجی به ضخامت جداره لوله پلی اتیلن که یکی از مشخصه‌های لوله پلی اتیلن است و می‌توان لوله‌ها را بر این اساس در جداول استاندارد دسته بندی کرد.

مقدار SDR لوله پلی‌اتیلن، فاکتور اصلی در تعیین قابلیت مقاومت لوله در برابر نیروهای وارد بر آن در هنگام نصب و فشار کاری است.

بعنوان مثال SDR11 به این معناست که قطر خارجی لوله پلی اتیلن 11 برابر ضخامت دیواره آن است. در نتیجه هرچه SDR بالاتر باشد فشار کاری لوله پایین تر است که در ادامه به توضیح این مورد می‌پردازیم.

برای لوله‌های پلی اتیلن یک عدد بدون بعد نیز تعریف می‌شود که نسبت قطر لوله به ضخامت لوله ‌باشد و به آن SDR می‌گویند مثلا لوله پلی‌اتیلن 110 میلیمتر با فشار 4 بار تهیه شده از مواد PE80 که وزن آن 1.17 است.

SDR33 و برای لوله پلی اتیلن با قطر 110 میلیمتر تهیه شده از PE80 که وزن آن 1.77 کیلوگرم می باشدSDR 21 تعریف می‌شود.

بنابراین یک لوله به قطر110میلیمتر به دلیل اینکه قطرش ثابت بوده با افزایش ضخامت (که منجر به افزایش فشار می‌شود)، SDR کاهش پیدا کرده است.

SDR در بازه‌ی 51 تا 5 قرار می‌گیرد و هرچه SDR کمتر می‌شود، یعنی ضخامت لوله (گوشت لوله) بیشتر می‌شود و قطر داخلی لوله کمتر می‌شود.

لوله پلی اتیلن

انواع لوله پلی اتیلن در فشار‌های کاری مختلف و در SDR یا نسبت‌های ابعادی استاندارد 33 , 26 , 22 , 21 , 17.6 , 17 , 13.6 , 11 , 9 , 7.4 , 6 , تولید می‌شود.

تجربه نشان داده است که استفاده از لوله‌های پلی اتیلنی با SDR17 برای کاربردهای فاضلاب ثقلی مناسب است و از لوله‌های نازک تر با مقدار SDR 19 تا 21 می‌توان در کاربردهایی کوتاه تر و کم قطر تر، بهره گرفت.

لوله‌های نازک تر در هنگام انجام نصب و لوله‌گذاری ، به شدت دچار کشیدگی می‌شوند.

در مورد کاربردهای فشاری، چنانچه مقدار حداکثر فشار مجاز در طراحی کمتر از psi 100 باشد، استفاده از SDR17 کفایت می‌کند.چنانچه مقدار حداکثر فشار مجاز در طراحی بیش از psi 100 باشد، مقدار فشار مجاز، تعیین کننده SDR مورد نیاز است.

در صورتیکه مقدار فشار مجاز برابر با psi 150 باشد، لوله‌های پلی‌اتیلنی با SDR11 دارای الزامات فشاری مورد نیاز خواهند بود.

در اغلب کاربردهای بدون ترانشه، و البته نه در همه آن‌ها، لوله‌ای که تاب تحمل تنش‌های کششی وارد بر آن در هنگام نصب را داشته باشد، توانایی مقاومت در برابر فشارهای عمودی رویی و فشارهای ترافیکی را نیز خواهد داشت.

کنترل ابعادی لوله پلی اتیلن

محاسبه وزن استاندارد لوله پلی اتیلن با استفاده از SDR

برای دانستن حد استاندارد ضخامت یا وزن یک متر لوله باید به استاندارد لوله پلی اتیلن و جدول ضخامت لوله مراجه کنند اما اینجا ما یک راه حل بسیار ساده که دقت بسیار بالایی دارد را می‌آوریم :

1- قطر لوله (D) که کاملا مشخص است بر حسب میلیمتر مثل 125میلیمتر

2- فشار کاری (P) برحسب بار مثل 6 بار یا 10 بار

3- ضریب ایمنی (C) همان SF یا SAFTY FACTORکه می‌تواند 1،( ۱.۲۵)،2 و یا ۱.۶باشد.

4- MRS که برای مواد PE80 مقدار 80 و برای PE100 برابر 100در نظر گرفته می‌شود.

با داشتن اطلاعات فوق مقدار SDR را که همان نسبت قطر به ضخامت لوله است را از فرمول زیر بدست می‌آوریم.

SDR=((2*MRS)/(P*C))+1

5- با داشتن SDRحال می توان حداقل ضخامت (E) را بدست آورد.

E=D/SDR

6- با مشخص شدن حداقل ضخامت می‌توان وزن یک مترW را بر حسب کیلوگرم محاسبه کرد.

W=((D-E)*E*3.14*)/1000

7-مثال : لوله‌ای با قطر 110و فشار کاری 10بار با مواد PE80و ضریب ایمنی 1.25 می‌خواهیم
مشخص کنید حداقل ضخامت و وزن یک متر آنرا

D=110 mm P=10 Bar MRS=80 C=1.25
SDR=((2*180)/(1.25*10))+1
SDR=13.8 → SDR=13.6
E=110/13.6 E=8.088 → E=8.1
W=((110-8.1)*8.1*3.14)/1000 W=2.591 Kg