سواد داده چیست و چرا برای مدیران مهم است؟

در این میان، داشتن سواد داده کافی و مسلط بودن رهبران سازمان‌‌‌ها بر نحوه دسترسی به داده و استفاده درست و به‌‌‌موقع از آن باعث می‌‌‌شود مدیران بتوانند بهترین و مناسب‌‌‌ترین تصمیم‌‌‌ها را برای سازمان بگیرند و کمترین اشتباه را داشته باشند.

از سویی دیگر، اگرچه تمام سازمان‌‌‌ها و شرکت‌‌‌ها به دانشمندان داده نیاز دارند و باید به دنبال جذب متخصصان حوزه داده باشند، اما نباید این واقعیت غیرقابل ‌‌‌انکار را از یاد برد که سواد داده در هر سازمانی از رهبران و مدیران ارشد آن آغاز می‌‌‌شود چرا که مهم‌‌‌ترین افرادی که در یک سازمان باید به داده اعتماد داشته باشند و آن را به‌‌‌درستی بفهمند و تصمیم‌‌‌های درستی براساس آن بگیرند خود مدیران و رهبران سازمان هستند.

تنها در چنین حالتی است که امکان ترویج فرهنگ اعتماد به داده و استفاده مستمر از آن در سرتاسر سازمان فراهم خواهد آمد.

امروزه سواد داده که عبارت است از توانایی کارکردن با داده و درک و فهم درست آن برای پیشبرد اهداف کاری، ‌‌‌مانند سایر مهارت‌‌‌های کاری مدیران از جمله مهارت مذاکره، ارتباطات، مدیریت منابع انسانی و مدیریت مالی دارای اهمیت است و برای دستیابی به این مهارت لازم است که مدیران و رهبران سازمان بر دو موضوع تمرکز کنند:

۱.یافتن روش‌‌‌های اعتماد به داده و استفاده فزاینده از آن

مهارت‌‌‌های نوین رهبری سازمان بر مبنای اعتماد به داده و سود بردن از آن برای تصمیم‌‌‌گیری‌‌‌های خرد و کلان سازمانی شکل‌‌‌گرفته است. البته باید دانست که مدیران به‌‌‌راحتی به داده اعتماد نمی‌‌‌کنند؛ چرا که بیش از هر چیزی به مهارت‌‌‌های تصمیم‌‌‌گیری خودشان اعتماد و اعتقاد دارند. آنها اتکا به نگرش‌‌‌ها و تفکرات خود را که در گذشته باعث کسب موفقیت‌‌‌های متعدد و اتخاذ تصمیم‌‌‌های درستی شده است

به‌‌‌راحتی کنار نخواهند گذاشت. در واقع تجربه نشان داده که به‌‌‌سختی می‌‌‌توان مدیران باسابقه را متقاعد کرد تا از قدرت و اختیاراتی که برای تصمیم‌‌‌گیری بر اساس عقل و تجربه و تفکراتشان داشته‌‌‌اند صرف‌‌‌نظر کنند و به راهنمایی‌‌‌ها و تحلیل‌‌‌های برآمده از داده و ماشین‌‌‌هامتکی باشند.

با این ‌‌‌حال، باید این را دانست که ترکیب اندیشه و نگرش مدیران با دیدگاه‌‌‌ها و ایده‌‌‌های برآمده از داده، به طور حتم باعث قوی‌‌‌تر شدن و مستحکم‌‌‌تر شدن جایگاه آنها در سازمان خواهد شد و در نهایت تصمیم‌‌‌هایی در سازمان اتخاذ خواهد شد که پیامدهای مثبت فراوانی به دنبال خواهد داشت.

در واقع رهبران سازمان باید به‌‌‌درستی دریابند که چگونه می‌‌‌توانند با کمک‌‌‌ گرفتن از داده و تحلیل‌‌‌های استخراج شده از داده‌‌‌های تولیدشده در سازمان‌‌‌های تحت رهبری‌‌‌شان، تصمیم‌‌‌های بهتری بگیرند و زیردستانشان را بهتر و دقیق‌‌‌تر هدایت کنند و فرهنگ استفاده دائمی و فراگیر از داده را بین تمام کارکنانشان رواج دهند.

۲. شناسایی و فهم فرآیندهای داده‌‌‌ای شرکت

بعد از اعتماد مدیران به داده و پذیرفتن جایگاه مهم و سازنده آن در تصمیم‌‌‌گیری‌‌‌های سازمان، نوبت به آشنایی آنها با ساختارها و فرآیندهای داده‌‌‌ای می‌‌‌رسد.

برای رسیدن به این درک و شناخت، لازم است که علاوه بر شرکت در جلسات آموزشی آشنایی با اصول جمع‌‌‌آوری و پردازش و تحلیل داده، در راستای استفاده عملی از داده برای تصمیم‌‌‌گیری‌‌‌های مدیریتی و عدم اتکای صرف به عقاید و نگرش‌‌‌های شخصی گام برداشت.

برای رسیدن به این هدف لازم است که مدیران و رهبران سازمان به سه پرسش زیر بادقت و به‌‌‌درستی پاسخ‌‌‌گویند:

 استفاده از داده و دخالت ‌‌‌دادن آن در فرآیند تصمیم‌‌‌گیری‌‌‌های مدیریتی، به چه شکلی باعث افزایش سودآوری و درآمدزایی بیشتر سازمان خواهد شد؟ موضوع پول درآوردن از داده و افزایش سودآوری شرکت‌‌‌ها از طریق بهره‌‌‌گیری حداکثری از داده، طرفداران پرشماری در دنیای کسب‌‌‌وکار امروز دارد.

در نتیجه بسیاری از شرکت‌‌‌های کارآمد و موفق امروز به شکل‌‌‌های مختلف در حال ارزش‌‌‌آفرینی و پول درآوردن از داده هستند.

 اقدامات عملی برای ایجاد دارایی‌‌‌های داده‌‌‌ای کدامند؟ مدیران باید به‌‌‌روشنی بدانند که با انجام کدام اقدامات عملی می‌‌‌توان به بهترین شکل ممکن اقدام به مدیریت داده کرد و راه‌‌‌های ایجاد بانک‌‌‌های داده و کاتالوگ‌‌‌های داده کدام‌‌‌اند.

کارکنان چگونه می‌‌‌توانند درباره داده بیاموزند و از چه طریقی قادر خواهند بود از داده استفاده کنند؟ رهبران یک سازمان باید به‌‌‌خوبی بدانند کارکنانشان از چه راه‌‌‌هایی می‌‌‌توانند درباره داده اطلاعات کسب کنند و راه‌‌‌های ارزش‌‌‌آفرینی از طریق داده را کشف کنند.

نکاتی برای مدیران

اگرچه استفاده مستمر و گسترده از داده در برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌ها و تصمیم‌‌‌گیری‌‌‌های سازمان دارای اهمیت و ارزش‌‌‌آفرینی فراوانی است، اما باید این واقعیت را هم دانست که استفاده کورکورانه و صرف از داده نیز کار درست و معقولی نیست و باید در این زمینه جانب اعتدال و تعقل را رعایت کرد. چند توصیه‌‌‌ در خصوص نحوه روبه‌‌‌رو شدن با داده و استفاده از آن، عبارتند از:

به آنچه قرار است ببینید فکر کنید

اگر شما بدون هیچ‌‌‌گونه آمادگی ذهنی و به‌‌‌صورت ناگهانی در معرض مشاهده حجم وسیعی از داده قرار بگیرید به ‌‌‌احتمال زیاد شوکه خواهید شد و درک درست و کاملی از داده‌‌‌های به‌‌‌ نمایش‌‌‌ درآمده به دست نخواهید آورد. بنابراین بهتر است که از قبل درباره موضوع داده‌‌‌ای که قرار است برای شما به نمایش درآید تحقیق و اندیشه کنید و با آمادگی ذهنی نسبی با داده روبه‌‌‌رو شوید.

فراموش نکنید که داده معمولا مبهم است

تجربه نشان داده که اغلب داده‌‌‌هایی که در اختیار مدیران و رهبران سازمان‌‌‌ها و شرکت‌‌‌ها قرار می‌‌‌گیرد دارای درجات مختلفی از ابهام و پیچیدگی است. لازم است که مدیران خود را برای مقابله با این نوع ابهامات و پیچیدگی‌‌‌ها سازگار کنند و در نهایت بتوانند از بطن حجم زیادی از اطلاعات مبهم و گاه متناقض یکسری واقعیت‌‌‌ها و اطلاعات دقیق و اصیل را استخراج کنند.

۳. از تست «عقل سلیم» استفاده کنید

این کاملا اشتباه است که در زمان برخورد با داده دچار خودباختگی شوید و هر چه را که داده به شما می‌‌‌گوید دربست قبول کنید. بنابراین لازم است در زمان روبه‌‌‌رو شدن با داده، تست عقل سلیم و مطابقت داشتن آنچه داده پیشنهاد می‌‌‌دهد را با تجربیات و دانسته‌‌‌ها و منطق از یاد نبرید.

۴. به روابط علت و معلولی بین داده‌‌‌های مختلف توجه کنید

هر مجموعه داده‌‌‌ای دارای نقاط قوت و ضعفی است که باعث می‌‌‌شود شرکت‌‌‌ها به مجموعه‌‌‌های متنوعی از داده نیاز پیدا کنند. در این شرایط، شناسایی روابط علت‌‌‌ و معلولی بین داده‌‌‌ها اهمیت پیدا می‌‌‌کند و مدیران باید در زمان تصمیم‌‌‌گیری بر اساس داده، به این موضوع توجه کافی داشته باشند.

منبع: MIT / دنیای اقتصاد