تفاوت نایلون و نایلکس و سلفون، تفاوت فیلم شیرینک و استرچ و اصطلاحات رایج در صنعت فیلم

همچنین فیلم های FFS و Geo-Membrane و مزایا و روش های لمینه کردن و جهت دهی کردن فیلم ها موضوع های مهمی هستند که در این مقاله، همۀ موارد به طور مختصر توضیح داده خواهند شد.

نایلون (Nylon)

اصطلاح نایلون در صنعت روز دنیا و در بازار ایران معانی متفاوتی دارد. در بازار ایران نایلون، فیلم های دمشی بر پایۀ پلی اتیلن است که از ترکیب پلی اتیلن گرید سبک خطی و گرید سبک فیلم تولید شده اند.

نرمی و چقرمگی از خواص مکانیکی مناسب در این پلیمرها است که موجب تقاضای زیادی از طرف بازار مصرفی کشور شده است. مهم ترین کاربرد نایلون ها در ساخت فیلم های جمع شونده (shrink) و بسته بندی، کیسه های تبلیغاتی و مواد پتروشیمی و نایلون های عریض است.

در صنعت روز دنیا، نایلون به دسته ای از پلیمرها با ساختار پلی آمیدی گفته می شود. نایلون اولین الیاف مصنوعی سنتزی بوده و از مهم ترین و پرکاربردترین اعضای این خانواده در صنعت می توان نایلون ۶ و نایلون ۶.۶ را نام برد.

نایلکس (Naylks)

در صورت نیاز به فیلم های پلی اتیلنی با ضخامت های پایین و کاربردهای ویژه، بهترین گزینه پلی اتیلن سنگین است. این فیلم های خشک، ضربه پذیر و نازک، فیلم نایلکس نامیده می شوند.

نایلکس ها نسبت به نایلون ها، چقرمگی کمتر، شکنندگی بالاتر و شفافیت کمتری دارند و برخی خواص ویژۀ آن ها مانند نفوذپذیری کمتر (نسبت به دیگر پلی اتیلن ها)، توانایی تولید فیلم بسیار نازک، استحکام بالا، تعداد در کیلوگرم بیشتر و مواد افزودنی کمتر باعث تقاضای بالای آن در بازار مصرفی کشور شده است.

با افزودن مقداری پلی اتیلن سبک به پلیمر پایه، کشش پذیری و دوخت آن ها نیز بهبود می یابد. نایلکس ها در ساخت کیسه های فریزری و زباله، دستکش و سفره های یکبار مصرف و کیسه های حمل میوه و موادغذایی به کار می روند.

تفاوت نایلون و نایلکس) همان طور که در شکل ۱ مشاهده می شود، تفاوت اصلی نایلون و نایلکس در نرمی و خشک بودن آن ها و تفاوت ظاهری آن ها براقیت نایلون و مات بودن نایلکس است.

در چاپ نایلون برای درخشان شدن آن استفاده از چاپ روغنی بهتر است اما در چاپ نایلکس به دلیل مات بودن آن، چاپ ارزان تر PVC استفاده می شود.

سومین تفاوت در ضخامت آن ها است. تولید نایلکس با ضخامت بسیار کم و فوق العاده نازک امکان پذیر است اما تولید نایلون نازک، فرآیند دشواری دارد. در نهایت تفاوت این دو در هنگام مچاله کردن بسیار ملموس است. آن نوع که صدای کمتری دارد نایلون و آن که صدای خش خش بیشتری می دهد نایلکس است.

شکل ۱: تفاوت شکل ظاهری نایلون و نایلکس

سلفون (Cellophane)

اصطلاح سلفون نیز در صنعت روز دنیا و در بازار ایران معانی متفاوتی دارد. فیلم های پلیمری به سه دستۀ پلیمرهای طبیعی، مصنوعی و سنتزی تقسیم می شوند.

گروه اول شامل فیلم هایی است که از پروتئین، لاستیک طبیعی و سلولز ساخته می شوند و متداول ترین نوع این فیلم ها در دنیا سلفون نامیده می شود.

در اصطلاح بازار ایران، سلفون فیلم های شفاف و شیشه ای بر پایۀ پلی پروپیلن است (شکل ۲) که پس از خروج مذاب از قالب دستگاه به کمک آب سرد شده و به حالت آمورف می شود.

کاربرد این فیلم ها در محدوده های بالایی دما، به دلیل دمای ذوب بالاتر این فیلم نسبت به نایلون و نایلکس بیش تر است. فیلم های سلفون در بسته بندی شفاف موادغذایی و خشکبار و گل، روکش های میز منازل و رستوران و پوشش کتاب ها و جزوات کاربرد دارند.

شکل ۲: فیلم پلیمری سلفون

جمع شونده (Shrink)

عملکرد فیلم جمع شونده با اعمال حرارت است که جمع شده و دور وسیله ای که روی آن کشیده شده است را می گیرد.

این فیلم ها با توجه به جنسشان، کاربردهای گسترده ای دارند. نوع بر پایۀ پلی اولفین (PE و PP) برای مصارف تماس با مواد خوراکی و غیرخوراکی، گونۀ بر پایۀ PVC در بسته بندی لوازم الکترونیکی، بطری و ظرف های کوچک که حاوی مواد غیر خوراکی و پلی الفین کراس لینک شده نیز در درزگیری و پوشاندن محصولات و مواردی که استحکام و قدرت بیشتری مورد نیاز است، به کارمی روند.

کششی (Stretch)

فیلم های پلی اتیلنی الاستیک و چند لایه، فیلم های کششی هستند که معمولا به روش ورقه ای (Cast) تولید می شوند. این فیلم ها بر پایۀ پلی اتیلن LLD هستند و در محافظت و بسته بندی محصولات به کار می روند.

به دلیل ضخامت کم و دوام بالای این فیلم ها، استفاده از این فیلم ها برای پوشش محصولات، بیشترین بازده را دارد. همچنین با توجه به کاربرد نهایی آن ها می توان از مستربچ های افزودنی ضد اشعه ماورای بنفش خورشید (برای افزایش مقاومت و ماندگاری در برابر نور خورشید) و ضد الکتریسیته ساکن (برای جلوگیری از جذب گرد و غبار) نیز بهره برد.

تفاوت فیلم های کششی و جمع شونده) همان طور که در شکل ۳ مشاهده می شود، فیلم جمع شونده با اعمال حرارت به طور کامل به اندازه و شکل محصول در می آید، محافظی ضد آب ایجاد می کند و همۀ قطعات را در کنار یکدیگر قرار می دهد.

این فیلم ها اگر در حین جابجایی گرم شوند، باز هم جمع تر می شود. فیلم کششی این خصوصیات را ندارد اما با کشیده شدن مناسب پوشش، می تواند حفاظت مناسبی اعمال کند.

این پوشش مانع غیر قابل نفوذ با هوا ایجاد نمی کند اما همۀ قطعات را در کنار هم نگه می دارد. فیلم های جمع شونده و کششی مزایای متفاوتی دارند و بنا به موقعیت، می توان از هریک از آن ها بهره برد.

شکل ۳: تفاوت شکل ظاهری و کاربری فیلم کششی (سمت راست) و جمع شونده (سمت چپ)

FFS (فرم-پرکردن-بستن)

فیلم های پلی اتیلنی برای بسته بندی اتوماتیک، فیلم های Form Fill Seal هستند (شکل ۴) که در تولید محصولات دانه ای و پودری به کار می روند و با بهره گیری از جاذبۀ زمین، کیسه ها را پر می کنند.

این فیلم ها در صنایع غذایی، صنعت ساخت و ساز، کشاورزی، بسته بندی مواد دانه ای و کیسه هوایی با تحمل بالا به کار می روند.

شکل ۴: فیلم های FSS

فیلم غشائی (Geo-Membrane)

فیلم غشائی یک لایۀ محافظ از جنس فیلم پلی اتیلن است که به عنوان مانعی برای کنترل مهاجرت مایع در یک پروژه، ساختار یا سیستم ساخت بشر مانند حفاظت از محیط زیست و آب به کار می رود (شکل ۵).

این فیلم ها به طور گسترده ای برای حفظ آب در مخازن، جهت جلوگیری از نفوذ آب در مخزن بزرگ، پروژه های سد، سازه های بزرگراه، ساخت ساختمان های جدید، برنامه های کاربردی در حوزه های آبزی پروری، پرده های فاضلاب، کانال ها، استخرهای تزئینی، دریاچه های گلف، فاضلاب مخازن، میدان های ورزشی، تالاب های آب آشامیدنی و بین کف آپارتمان ها، ساختمان ها، خانه ها و دیگر پروژه های ساختمانی چند طبقه جهت جلوگیری از نفوذ آب از کف به طبقات دیگر به کار می روند.

شکل ۵: فیلم غشائی و کاربرد آن

CPP (پلی پروپیلن تخت یا ریخته گری)

به صورت دو لایه و چند لایه و دارای شفافیت، وضوح و مقاومت بالا است (شکل ۶). این لایه به عنوان لایۀ مقاوم در برابر گرما به صورت یک لایه بر روی فیلم های BOPP و پلی استر استفاده می شود و در بسته بندی مواد غذایی به کار می رود.

از دیگر خواص CPP می توان به قدرت بسیار بالای بازدارندگی و صفات عایقی آن اشاره کرد که در کنار وضوح و شفافیت بالا، از آن فیلمی ایده آل پدید آورده است.

در بازار می توان CPP را با سطح اندود شده یا جلا داده شده، به صورت انعطاف پذیر یا خشک، با سطح مات یا شفاف، به صورت ساده یا رنگی و یا ترکیبی از این خواص، پیدا کرد.

فیلم های CPP برای بسته بندی لوازم خانگی کوچک، لوازم التحریر، بسته بندی کیف و کفش و انواع مواد غذایی به کار می روند.

در صنعت بسته بندی نوشت افزار و انواع آلبوم عکس، از CPP برای صفحات پلاستیکی آلبوم ها و به عنوان محافظ صفحات و با بهره گیری از خاصیت ایزولاسیون این فیلم، از آن برای ایزوله کردن مواد دیگر در برابر گرما و رطوبت استفاده می شود.

شکل ۶: نمونه ای از فیلم CPP و کاربرد آن

بازدارنده (Barrier)

فیلم های باز دارنده معمولا دو لایۀ داخلی و خارجی دارند که اولی معمولا یک لایه پلی اتیلن است، لایۀ دومی ضخامت معمولی دارد و در میان این دو لایه یک غشای میکروسکوپی به عنوان بازدارنده قرار گرفته که تعیین کنندۀ میزان نشت ناپذیری فیلم است.

از این نوع فیلم ها در تولید محافظ لباس ها، فرش و اثاثیۀ کودکان استفاده می شود. برای البسه ای که نیاز به مقاومت در برابر مواد شیمیایی دارند و بسته بندی مواد غذایی هر جا که نیاز باشد از ورود اکسیژن، رطوبت و بوهای نامطبوع به بسته بندی جلوگیری شود، می توان از این مواد و فیلم ها استفاده نمود.

در بسته بندی چیپس و گوشت نیز از نوع مقاوم در برابر اکسیژن استفاده می شود اما در صنایع بهداشتی، آرایشی و دارویی از فیلم هایی استفاده می شود که از مقاومت مناسبی در برابر رطوبت برخوردار باشند.

جهت دهی کردن (Orientation)

بیش تر فیلم های پلاستیکی جهت دهی شده هستند. این کشش می تواند یک محوره مانند OPP یا دو محوره مانند BOPP باشد.

جهت دهی، به طور چشم گیری سفتی، استحکام کششی و بازده فیلم را افزایش و ازدیاد طول را کاهش می دهد (شکل ۷).

OPP (اورینت شده)

فیلم جهت دهی شده در یک سو، از ذوب و جهت دار کردن پلی پروپیلن تهیه می شود. عمدتا روی سطح نازک آن به طور معکوس چاپ انجام می گیرد و سپس بر روی آن یک لایه OPP دیگر لمینیت می شود.

لایۀ OPP دوم ممکن است متالایزه شده باشد تا نفوذ ناپذیری گاز بهبود یابد و پس از آن یک لایه روکش دوخت پذیر حرارتی قرار می گیرد. مادۀ به دست آمده از این روش، در برابر بسیاری از مواد شیمیایی هیچ واکنشی از خود نشان نمی دهد و مقاومت بسیار بالایی دارد.

BOPP (اورینت شده دو جهته)

این نوع فیلم برای بسته بندی های انعطاف پذیر و در ساخت برچسب کاربرد دارد. در این نوع فیلم ها، فیلم OPP را برای افزایش مقاومت آن در دو جهت می کشند؛ هم در جهت حرکت ماشین و هم در جهت مخالف حرکت ماشین.

فیلم BOPP، بازدارندگی بالا در برابر رطوبت، شفافیت، یک نواختی خوب، چاپ پذیری فوق العاده و بهبود سختی، مقاومت و قابلیت کشش دارد.

ضخامت آن ها از ۱۵ تا ۵۰ میکرون و ضخامت نرمال مورد استفاده در صنایع مختلف از ۱۵ تا ۳۰ میکرون است.

این فیلم به صورت یک یا چند لایه، متالایز شده، شفاف و مات قابل عرضه است. مهم ترین ویژگی آنها، غیرسمی بودن و قابلیت بازیافت کامل آنها است.

BOPP ایده آل ترین فیلم ممکن برای بسته بندی های دو سرپیچ و لمینه کردن برای استفاده در ماشین های عمودی و افقی است.

می توان گفت در استفاده از آن برای بسته بندی های انعطاف پذیر، نوارهای حساس به فشار، لیبل ها، نوشت افزار، متالایز کردن مواد مصرفی و دیگر انواع بسته بندی هیچ محدودیتی وجود ندارد.

حتی بسیاری از فویل های آلومینیومی باید همراه با یک لایه از BOPP عرضه و تولید شوند تا برای استفاده در صنایع بسته بندی مناسب باشند.

شکل ۷:  انواع فیلم های جهت دهی شده

یکی از راه های مناسب برای به دست آوردن خواص ویژه در فیلم ها، لمینه کردن آن ها با یکدیگر یا مواد دیگر است.

هر یک از روش های لمینه کردن مزایایی دارند و به دو روش سرد و گرم انجام می گیرد.

لمینه سرد (Cold Lamination)

از فیلم های لمینۀ سرد در چسباندن لایه های مختلف فیلم به موادی که قرار است لمینه شوند، استفاده می شود.

استفاده از این فیلم ها به ویژه در صورت وجود جزء حساس به گرما بسیار مفید فایده است. در حقیقت ایجاد لایه ای در یک سمت صفحه است.

به صورتی که حداقل گرمای ممکن به محصول منتقل شود. روش انجام کار نیز به این صورت است که مقداری مایع چسبی در آب حل شده و سپس تمامی سطح مورد نظر با آن پوشانده می شود و سپس با استفاده از فشار، این دو سطح به صورت کامل به یکدیگر پرس می شوند.

جنس این گونه فیلم ها از ماده خاصی نیست و می توان آن را از پلی کربنات، پلی استر، وینیل یا هر مادۀ شیمیایی دیگر تهیه کرد.

این فیلم ها برای بسته بندی انواع شیرینی و شکلات، کیسه های شیر و یا دیگر مایعات لبنی، انواع کیف های خرید، کادو، بسته بندی لوازم آرایشی بهداشتی به کار می روند. به دلیل شفافیت و جلای بسیار زیاد، این فیلم ها از محبوبیت بالایی برخوردارند.

فیلم های لمینۀ سرد به صورت مات و با سطح غیر انعکاسی (نشان دادن شفاف تر عکس های چاپ شده بر روی سطح)، ساتن (شفافیت نرمال)، درخشان (دارای سطحی بسیار براق و درخشنده) و شیشه ای(شفاف تر نشان دادن عکس های چاپ شده و رنگ های مورد استفاده و بهتر نشان دادن جزئیات عکس) عرضه می شوند.

شکل ۸: نمونه ای از کاربرد لمینۀ سرد

لمینه گرم (Thermal Lamination)

در فیلم های لمینۀ گرم، از یک لایه رزین گرم بر روی سطح خارجی صفحات فولادی استفاده می شود، از این رو آن را گرم می کنند. سختی این فیلم ها، به ضخامت پلی استر مورد استفاده بسیار وابسته بوده و شفافیت فیلم نیز به کیفیت پلی استر وابسته است.

این لمینه ها معمولا دو لایه هستند و به کمک چسب ها به هم متصل می شوند. در این جا، معمولا صفحه را در میان دو لایۀ گرم قرار داده و آن را از میان ماشین چسب خشک عبور می دهند تا لایه ها به صورت ثابت باقی بمانند. چسب خشک نیز به روش گرمایی عمل می کند و پس از سرد شدن، سفت می شود.

فیلم های گرم در حالت های مختلف عرضه می شود و نوع آن ها، با توجه به جنس مورد نظر تعیین می شود.

موارد استفاده از فیلم های لمینۀ گرم در صنایع فولاد و آلومینیوم سازی، اتومبیل سازی، لاستیک سازی و ساخت قطعات اتومبیل، ساختمان، پلاستیک، محافظت از تابلوهای تبلیغاتی نمایشگاه ها، بسته بندی، به عنوان صفحه محافظ برای انواع منوهای غذا، پوستر و روکش انواع کفپوش است.

گلخانه ای

تمامی پوشش هایی که برای گلخانه ها استفاده می شوند مانند فیلم های پلی اتیلن و فیلم های دیگر باید تمامی ویژگی های یک پوشش خوب برای گلخانه را داشته باشند و مقاومت خود را در برابر فاکتورهای محیطی و دیگر عوامل حفظ کرده و از محصولات کشت شده مراقبت به عمل بیاورند (شکل ۹).

فیلم های گلخانه ای برای حفاظت از محصولات، باید دارای مقاومت کافی در برابر وزش باد، دمای زیر نقطۀ انجماد و تابش اشعۀ UV را داشته باشند.

انتخاب یک فیلم مناسب روند ساده ای نیست و باید تمامی عوامل سنجیده شود تا محافظت از محصولات تضمین گردد.

مقاومت در برابر اشعه UV در زمستان و یا از طریق چند سال کار و خدمت آسیبی کلی به فیلم می رساند و به طور کلی فیلم ها را می توان به درجات مختلف تقسیم بندی کرد و نسبت به مکان جغرافیایی که در آن استفاده می شود برای دوره تقریبی از زمان باید به کار برده شوند. استفاده از فیلم های بدون تثبیت کنندۀ UV محصولات را در معرض خطر قرار می دهد.

فیلم گلخانه ای چند لایه ای تشکیل شده از کوپلیمرهای پلی اتیلنی، استحکام و انعطاف پذیری بیش تری نسبت به پلی اتیلن دارند و مزایای مهم آن ها عبارتند از:

مقاوم در برابر باد، بار برف و تگرگ

قدرت بیشتری در برابر چین خوردگی و مقاومت بهتر در برابر جدا شدن و یا تکه تکه شدن

ماندگاری بهترو انعطاف پذیری بیش تر در دماهای پایین تر

استفاده از فیلم های دو جدارۀ بالشی با ضخامت ۱۸۰-۲۲۰ میکرون برای گلخانه ها توصیه می شوند و در حالی که فیلم های ۱۵۰ میکرون با ضخامت کمتر مناسب نیستند.

این فیلم ها در باد های قوی وتحت بارهای برف دوام بیشتری دارند که این به خاطر ساختار خوب و محکم آن ها است.

در این ساختار، هوا در داخل آن ها مانند بالش عمل می کند و غشایی برای انتقال تنش از یک نقطه به نقاط بسیاری است. در تنظیمات این فیلم ها، کشش نه فقط در یک منطقه بلکه در کل فیلم امتداد می یابد و تنش فقط در یک لایه احساس نمی شود. این توانایی انتقال تنش به اطراف، توانایی فیلم های گلخانه ای دو جداره را بیشتر می کند و ساختاری قوی ایجاد می کند.

منبع: آریا پلیمر پیشگام