چشم انداز صنایع پایین دستی خاورمیانه تا سال 2021 میلادی

به گزارش ویکی پلاست به نقل از نیپنا خاورمیانه به لحاظ دسترسی به منابع فراوان و ارزان نفت و گاز و نیز به دلیل موقعیت خاص ژئوپلیتیکی خود همواره بیشترین پتانسیل را برای تولید محصولات پتروشیمی داشته است، اما دلایل مختلف از جمله جنگ، منازعات داخلی و خارجی، دخالت بیجای کشورهای دیگر در سرنوشت اقتصادی و سیاسی این کشورها، عدم وجود انگیزه کافی در این کشورها برای تولید محصولاتی با ارزش افزوده بالا به دلیل سهل الوصول بودن استخراج و فروش نفت خام و دلایل دیگر سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باعث شده است که این منطقه همواره با چالش های فراوانی در توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی خود روبرو شود.

 
نمودار 1- کل پروژه های فعال در صنایع پایین دستی در خاورمیانه به تفکیک بخش

منبع: The Future of Global Downstream Project Activity, 2017

همانطور که در نمودار 1 ملاحظه می کنید، بیشترین تعداد پروژه های فعال در صنایع پایین دستی خاورمیانه مربوط به بخش پالایشگاهی است و پس از آن پتروشیمی و تولید LNG در جایگاه های بعدی قرار دارند. این در حالی است که در آمریکا بیشترین تعداد پروژه ها در بخش تولید LNG است و در سال 2018 برای اولین بار پس از حدود 40 سال چند پالایشگاه در ایالت های مختلف این کشور در حال تاسیس و راه انداز ی هستند.

نمودار 2 نیز پروژه های فعال در صنایع پایین دستی را به لحاظ میزان پیشرفت و مرحله ای که در آن قرار دارند، دسته بندی می کند.

نمودار 2- پروژه های فعال در صنایع پایین دستی خاورمیانه به تفکیک مرحله پیشرفت

منبع: The Future of Global Downstream Project Activity, 2017

بر اساس اطلاعات نمودار 2، حدود 46 درصد از پروژه های فعال در صنایع پایین دستی خاورمیانه در مرحله ساخت و ساز قرار دارند، 17 درصد در مرحله برنامه ریزی، 16 درصد در مرحله مهندسی، 16 درصد در مرحله تامین خوراک و 5 درصد مابقی در مرحله مطالعه قرار دارند. این بدان مفهوم است که برای چند سال آینده شاهد بهره برداری، ساخت و آغاز تعداد جدیدی از این پروژه ها در منطقه خاورمیانه خواهیم بود.

از آنجایی که تعداد قابل توجهی از کشورهای منطقه خاورمیانه عضو اوپک هستند، در نمودار 3 ظرفیت های اضافه شده به بخش پالایشگاهی در کشورهای عضو اوپک آورده شده است.

نمودار 3- ظرفیت های اضافه شده به بخش پالایشگاهی در کشورهای عضو اوپک

منبع: The Future of Global Downstream Project Activity, 2017

همانطور که در این نمودار نشان داده شده است، بیشترین میزان ظرفیت اضافه شده به بخش پالایشگاهی در کشورهای عضو اوپک مربوط به تولید فرآورده ها از نفت خام است و همانطور که انتظار می رود پس از افت شدید در میزان سرمایه گذاری در صنایع پایین دستی این کشورها در سال 2016، در سال 2018 مجددا شاهد افزایش سرمایه گذاری در این صنایع بوده ایم.

عربستان سعودی

عربستان سعودی به عنوان یکی از ثروتمندترین کشورهای خاورمیانه و نیز یکی از غنی ترین کشورها از نظر منابع نفت و گاز در سال های اخیر به توسعه بخش پالایشگاهی و صنعت پتروشیمی خود ادامه داده است و در این راستا چندین پروژه چند میلیارد دلاری را به انجام رسانیده یا در دست انجام دارد.

این کشور بر اساس چشم انداز سال 2030 خود که در آن برنامه تبدیل این کشور به قدرت اول پتروشیمی جهان پیش بینی شده است، به شدت در این صنایع سرمایه گذاری کرده است. در همین راستا عربستان سعودی از سال 2014 تاکنون و با راه اندازی دو مجتمع پالایشگاهی ساتورپ و یاسرف ظرفیت تولیدات پالایشگاهی خود را به اندازه 800 میلیون بشکه در روز افزایش داده است.

ضمن اینکه عربستان بر اساس چشم انداز 2030 خود به توسعه صنایع پایین دستی خود پرداخته است، این کشور هیچگاه از تولید سوخت های پاک غفلت نکرده است و در همین راستا پروژه های نوآورانه ای را آغاز کرده است که محصولات آن سوخت هایی خواهد بود که میزان سولفور موجود در آنها نزیدک به صفر است.

توسعه صنعت پتروشیمی نیز در دهه اخیر در دستور کار این کشور بوده است و بر همین اساس میزان کل سرمایه گذاری های صورت گرفته در این صنعت تا سال 2020 بالغ بر 60 میلیارد دلار آمریکا خواهد بود.

در راستای اجرای طرح تولید سوخت های پاک این کشور در صدد جایگزینی گاز طبیعی به جای نفت در تولید برق است. تمرکز اصلی این برنامه در 3 کارخانه بزرگ این شکور یعنی فدهیلی، ویست و میدیان است.

مهم ترین پروژه هایی که عربستان سعودی در صنعت پالایشگاهی خود قصد راه اندازی آنها را دارد عبارتند از:

توسعه پروژه ربیعه 2

مجتمع صدارا

کارخانه های MMA و PMMA در جبیل

پروژه فسفات وادی الشمال

پروژه معادن آمونیاک

توسعه ظرفیت تولید اتیلن در کیان سعودی

پروژه تبدیل نفت به محصولات پتروشیمی در سابیک

جدول 1 فهرست پروژه های فعال در صنایع پایین دستی در برخی کشورهای خاورمیانه را نشان می دهد. ایران در این فهرست دیده نمی شود زیرا ایران برای توسعه صنایع پایین دستی خود به سرمایه گذاری خارجی نیاز دارد تا بتواند ظرفیت پالایشگاهی خود را از 85/1 میلیون بشکه در روز به 2/3 میلیون بشکه در روز در سال 2025 برساند و محصولات پتروشیمی خود را سه برابر کند. برای این منظور ایران به حدود 60 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد.

جدول 1- فهرست پروژه های فعال در صنایع پایین دستی خاورمیانه

منبع: The Future of Global Downstream Project Activity, 2017