تأثیر کسر سهمیه ها بر معاملات/ شوک سامانه جامع تجارت به بازار

هر چند سقف خرید از بهین یاب کالاهای پرمصرف حذف شده، اما معاملات 5,733 تن کمتر از هفته قبل بود. این گزارش تحلیلی به بررسی دلایل کاهش معاملات و اتفاقات مهمی که در این هفته گذشت، می پردازد.

به گزارش ویکی پلاست، از 84,950 تن عرضه انواع محصولات پلیمری در بورس کالای هفته دوم آبان، 72,247 معامله انجام شد که با 5,733 تن کاهش، 7.4 درصد، کمتر از هفته اول آبان است.

قیمت های پایه در روز یکشنبه 9 آبان، بعد از یک هفته وقفه، در حالی اعلام شد که به رغم صعودی بودن عمده کالاها، مواد اولیه پرمصرف نایلون و نایلکس با کاهش های سنگین مواجه شدند. سبک فیلم 2,212 تومان، سنگین تزریقی 1,865 تومان، سنگین فیلم 1,420 و سنگین بادی 1,361 تومان نسبت به هفته قبل، کاهش داشتند.

دلار نیمایی در قیمت های پایه 9 آبان، 148 تومان افزایش داشت و نرخ 23,250 تومان، مبنای محاسبه قیمت ها قرار گرفت. پس از انتشار قیمت ها، روند نزولی نیما متوقف نشد و با وجود اینکه دلار آزاد به نزدیکی 28 هزار تومان و دلار صرافی، بالای مرز 27 هزار تومان است، کاهش میانگین روزانه دلار نیمایی، میانگین هفتگی را هم دنبال خود می کشد و تا پنجشنبه 13 آبان، کاهش نیما به 33 تومان رسیده است.

نزولی بودن میانگین روزانه، سیگنال تداوم کاهش میانگین هفتگی را می دهد و در قیمت های 16 آبان هم انتظار می رود میانگین هفتگی دلار نیمایی، کماکان کاهشی باشد.

در کنار کاهشی بودن قیمت پایه کالاهای پرمصرف نایلون و نایلکس و تداوم ریزش دلار نیمایی، روز دوشنبه 10 آبان، خریداران پ پ های نساجی و شیمیایی و پی وی سی، با شوک کاهش سهمیه ها مواجه شدند. درست زمانی که تولیدکنندگان خود را برای سفارش و خرید آماده می کردند، کسر گسترده سهمیه ها، مانع از خرید با سهمیه قبلی خریداران شد و حجم معاملات، کاهش یافت.

کسر سهمیه ها، به پایین آمدن رقابت ها و متعاقبا به پایین آمدن قیمت ها در بازار، منجر شد. اما علت کسر سهمیه ها چه بود؟

در روزهای پایانی مهر، بورس کالا بر اساس نامه سازمان حمایت، اعلام کرد از 3 آبان، همه فروشندگان و خریداران محصولات پتروشیمی، ملزم به دریافت کد نقش و ثبت اطلاعات مربوط به معاملات در سامانه جامع تجارت هستند.

درست در روز دوشنبه (10 آبان ماه) یعنی همان روزی که سهمیه ها کسر شد، نامه ای از سوی معاون بازرگانی وزارت صمت خطاب به رؤسای سازمان صمت استان ها منتشر شد که در آن اعلام شده بود "امکان تداوم خرید از بورس کالا نیازمند، فروش ثبت شده در سامانه جامع تجارت که به تأیید خریدار رسیده است، می باشد" و "امکان خرید منوط به تأیید حداقل 70 درصد اسناد فروش کالاهای تولیدی از محصولات پتروشیمی، توسط خریدار است."

خبر مرتبط

الزام تأیید خریداران محصولات واحدهای تولیدی در سامانه جامع تجارت

این دو نامه و الزام که با فاصله زمانی کمی، رسانه ای شد، انگشت اتهام کسری سهمیه ها را به سمت الزام تعیین نقش یا تأیید فاکتورها توسط خریداران در سامانه جامع تجارت برد. اما در خبرهای دیگری، تغییر بازه زمانی سامانه جامع تجارت، به عنوان دلیل اصلی کسر سهمیه ها مطرح شد و بر اساس اظهارات تولیدکنندگان نیز، موضوع تأیید فاکتورها به سه ماه آینده موکول شده است.

دلیل کسر عرضه ها هر چه بود، صبح روز سه شنبه، سهمیه ها برگشت و به اذعان تولیدکنندگان با تأیید چند فاکتور توسط خریداران یا حتی بدون هیچ گونه اقدامی، سهمیه ها برگشت.

سامانه جامع تجارت در آینده، نقش مهمی در خرید محصولات پتروشیمی از بورس کالا خواهد و این نقش در الگوی جدید مدیریت بازار هم، زیربنایی دیده شده و همه خریدها و فروش ها در این سامانه ثبت خواهد شد.

مشکل اساسی موجود تولیدکنندگان، عدم تأیید فاکتورها از سوی خریداران است. به گفته تولیدکنندگان با گذشت چند ماه از فروش محصولات نهایی به خریداران، (که در بسیاری موارد خریدها در قالب فاکتور رسمی انجام نگرفته) خریداران علاقه ای به تأیید فاکتور ندارند و این موضوع مشکل جدی و حتمی در ماه های آینده برای تعیین سهمیه ها خواهد بود.

در حالی که سامانه جامع تجارت، مدیریت سهمیه ها را به صورت خودکار به عهده گرفته، اما در سوی مقابل و برای خریداران محصولات نهایی، ابزار کنترلی ندارد و تولیدکنندگان به رغم مشکلات فراوان تولید، پس از فروش هم باید به دنبال خریداری بگردند که حاضر باشد، فاکتور خرید را در سامانه جامع تجارت تأیید کند تا تداوم خرید تولیدکنندگان، امکان پذیر باشد.

در گیر و دار کسر و برگشت سهمیه ها، روز سه شنبه، بالاخره چارچوب اولیه و نمایی از الگوی جدید مدیریت بازار، رونمایی شد. هر چند به گفته طراحان، الگوی مدیریت بازار فعلا نسخه نهایی نیست اما از شواهد و قرائن چنین برمی‌آید که پیاده سازی این طرح، مستلزم هماهنگی های زیادی از جمله پتروشیمی هاست.

با توجه به اینکه مطابق الگوی جدید مدیریت بازار، همه عرضه های پتروشیمی ها باید در بازار داخل عرضه و مازاد خریداری نشده آن صادر شود، هنوز مشخص نیست آیا این امر مهم، با وجود شرایط تحریمی کشور و نیاز مبرم به ارز پتروشیمی ها، با الگوی جدید مدیریت بازار، انطباق پذیر است یا خیر.

آنچه در گام اول این طرح انجام گرفت و سقف سهمیه بهین یاب کالاهای با مازاد عرضه حذف شد، بعد از دو هفته، نتیجه ای در بر نداشته و اثری بر بازار نگذاشته است. عدم تغییر در حجم عرضه ها، همچنان معضل جدی طرح است و در صورت تداوم عرضه ها در حجم های کنونی، کمکی به بازار نخواهد شد.

در کنار رخدادهای بازار داخلی، دلار در روز چهارشنبه دو اتفاق مهم را پشت سر گذاشت. در خبر نخست، با اقدام نیروی دریایی سپاه عملیات دزدی دریایی و سرقت نفت ایران توسط آمریکا ناکام ماند. این خبر به سرعت روی نرخ دلار تأثیر گذاشت و آن را تا نزدیکی 28 هزار تومان پیش برد اما درست چند ساعت پس از خبر بازپس گیری نفتکش ایرانی در دریای عمان، باقری معاون وزیر خارجه ایران، زمان ازسرگیری مذاکرات هسته ای در وین را 8 آذر ماه اعلام کرد و از صبح امروز (پنجشنبه 13 آبان) دلار به نزولی بازگشت و فاصله آن با 28 هزار تومان رو به افزایش گذاشت.

قیمت ها در بازار کاهشی است
در هفته ای که گذشت قیمت عمده گروه‌های کالایی، حتی در کالاهایی که با افزایش قیمت پایه مواجه شده بودند، کاهشی شد. این هفته سنگین تزریقی 2700، اف مهر 2500، سنگین بادی 0035 تا 2200، سبک فیلم 020 تا 2100، سبک خطی 209 تا 1500 و هایمپک تا 1200 کاهش را تجربه کردند. سنگین اکستروژن تا 700 و پلی استایرن معمولی 1540 تا 500 تومان کاهش داشتند. تنهای کالای افزایشی هفته، گرید S65 بود که نسبت به آخرین قیمت هفته قبل، 800 تومان کاهش دارد.

قیمت نفت و نفتا کاهشی شده و با وجود آغاز معاملات برنت در روز دوشنبه با 83 دلار، اما با نزدیک شدن به روزهای پایانی هفته، برنت به 81 دلار عقب نشینی کرده و نفتا 23 دلار کاهش قیمت داشته است. اولین اطلاعات منتشر شده از بازارهای جهانی نشان می هد قیمت ها احتمالا کاهشی است؛ هر چند باید تا انتشار قیمت های رسمی منتظر ماند و تغییرات را در نشریه ICIS دنبال کرد.

هفته سوم آبان در حالی آغاز می شود که نیما کاهشی است، قیمت نفت و خوراک رو به کاهش گذاشته، اعلام زمان شروع مذاکرات بر قیمت های ارز می تواند اثرگذار باشد و قیمت های پایه، با تابعی از نیمای کاهشی و قیمت های جهانی، احتمالا روندی نزولی خواهد داشت.