پای معاملات در مرداب کاهش

این چهارمین هفته ای است که معاملات کاهشی است. نزدیک 7 هزار تن یا به عبارتی، 11.5 درصد، میزان کاهش معاملات این هفته نسبت به هفته‌ی قبل است. کدام دلیل، باعث افت معاملات شده؟ این گزارش به دلایل کاهش می پردازد.

به گزارش ویکی پلاست، در هفته‌ی سوم آبان، به علت سقوط ناگهانی دلار و رسیدن دلار صرافی در مقاطعی تا 22,890 تومان، بازار با شوک مواجه شد و حجم معاملات به 35 هزار تن رسید.

لذا دلار و انتظارات کاهشی بعد از فرو ریختن دلار، دلیلی منطقی برای کاهش حجم معاملات بود، ولی چه عاملی باعث شده تا طی چهار هفته‌ی اخیر، حجم معاملات دائما در حال کاهش باشد؟

دلار نیمایی تقریبا در 4 هفته‌ی گذشته، روندی نزولی داشته و می توان گفت، دیگر نیما نقشی مؤثر در تغییرات قیمت های پایه، ندارد. اما هر آنچه نقش دلار نیمایی برای اثرگذاری روی قیمت های پایه کم رنگ شده، در سوی مقابل، اوج گیری قیمت نفت و بالا رفتن قیمت های جهانی، به خودنمایی پرداخت. ولی فارغ از متغیرهای اثرگذار روی قیمت های پایه، اتفاقات مهم دیگری در حال وقوع بود.

از یک ماه پیش، سرکشی به انبارهای شورآباد جدی تر شد و پلمپ یا توقیف انبارهایی که مواد پتروشیمی نگه‌داری می کردند، در دستور کار پلیس امنیت اقتصادی قرار گرفت.

بارهای زیادی در انبارهای شورآباد توقیف شد و دسترسی واسطه ها و خریداران مواد اولیه از بازار آزاد، به این مواد اولیه، قطع شد. بر اساس دستورالعمل تنظیم بازار، مواد اولیه خریداری شده صرفا باید به نشانی ثبت شده در پروانه بهره برداری منتقل شود و بارگیری به مقاصدی دیگر، عرضه خارج از شبکه، تلقی می شود.

از 15 آبان، ملاک موجودی و ورودی کالا فقط سامانه جامع انبارهاست و بازرسی های آذر و دی‌ماه، نشانه ای است از برخورد قاطع سازمان حمایت و وزارت صنعت با عرضه خارج از شبکه است.

اتفاق مهم دیگر، محاسبه خودکار سهمیه مواد اولیه تولیدکنندگان، از آمار فروش ثبت شده‌ی آن‌ها در سامانه جامع تجارت است. هر چند قرار بود این تصمیم از ابتدای دی ماه گرفته شود و با 15 روز تأخیر، از 16 دی آغاز می شود ولی این تصمیم هم اثر مهمی روی معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا داشت.

تولیدکنندگانی که بخشی از سهمیه خود را در اختیار واسطه ها قرار می دادند، با بالا رفتن ریسک غیرفعال شدن کد بهین یاب یا جریمه های احتمالی، یا از این کار دست کشیده‌اند یا درصد مواد اولیه ای که در اختیار واسطه ها قرار می دادند را کاهش دادند. با این اتفاق، هر هفته، بخشی از تقاضایی که توسط واسطه ها و به وسیله کد بهین یاب تولیدکنندگان در بورس کالا ایجاد می شد، از گردونه معاملات خارج شد.

ابلاغ دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی از ابتدای دی ماه نیز، هر چه بیشتر بر ضرورت پایبندی تولیدکنندگان به سامانه ها تأکید داشت و هر چند بر اساس شیوه نامه‌ی پیوست این دستورالعمل، شرکت های بازرگانی هم به جمع عاملان توزیع پیوستند، اما کماکان، جای خرده فروشی و تأمین تولیدکنندگانی که مواد اولیه قدرت خرید بالایی ندارند، در این دستورالعمل خالی‌ست.

فقدان سازوکار عملی برای تأمین مواد اولیه واحدهای خرد (به صورت رسمی) در دستورالعمل جدید از یک سو و شوک عدم دسترسی به مواد اولیه انبارهای شورآباد، عرصه را برای فعالیت این واحدها بسیار سخت کرده و بر اساس شواهد و پیام های دریافتی، بسیاری از واحدهای کوچک به علت عدم تأمین مواد اولیه، تعطیل شده اند.

سامانه جامع انبارها و الزام تخلیه کالا در محل کارخانه، توقیف مواد اولیه یا پلمب برخی انبارهای شورآّباد، خروج واسطه ها از گردونه خرید و فروش به علت بالا رفتن ریسک فعالیت، خاموش شدن برخی واحدهای کوچک به علت عدم تأمین مواد اولیه، عملیاتی شدن سامانه جامع تجارت و ابلاغ دستورالعمل جدید تنظیم بازار، همگی از عواملی بوده و هستند که بر کاهش هفته به هفته معاملات در بازار، اثر مستقیم گذاشتند. هر چند نباید ثبات نرخ دلار نیمایی و دلار صرافی را نیز از نظر دور نگه داشت.

به نظر می رسد از این پس، باید با چهره‌ی واقعی تری از معاملات بورس کالا مواجه باشیم. بازاری که خریداران آن، مواد اولیه را فقط برای تولید خریداری می کنند و باید در ازای خرید، آمار تولید را واقعی تر از گذشته و آمار فروش خود را نیز در سامانه جامع تجارت، ثبت کنند تا سهمیه آنها، تمدید شود.

البته بازار عراق هم در کاهش معاملات بی تاثیر نبوده و با کاهش ارزش پول عراق در برابر دلار و کاهش چشم گیر خرید تجار عراقی و تعطیلی ۱۲روزه‌ی بازار عراق و به دنبال آن تعطیلی خیلی از شرکت های داخلی را نمی توان نادیده گرفت.

یروز (10 دی ماه 1399)، سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، در نامه ای به سازمان صمت استان ها، 12 نکته را که در اقدامات بازرسی از خریداران محصولات پتروشیمی (محصولات بهین یابی)، باید رعایت و در اولویت قرار گیرد را اعلام کرد.

تعهدنامه رعایت ضوابط عمومی قیمت گذاری و توزیع کالاهای تولید داخل، اسناد حمل مواد اولیه، قبوض برق مصرفی، آخرین فهرست پرداخت حق بیمه، فاکتورهای معتبر فروش و اطلاعات انبارهای واحد در سامانه جامع انبارها، از جمله مواردی‌ست که رییس سازمان حمایت از بازرسان سازمان صمت خواستار رسیدگی به آن ها در بازرسی از واحدهای تولیدکننده دارای سهمیه بهین یاب شده است.

در هفته‌ی دوم دی ماه، فقط 61.2 درصد عرضه ها معامله شد. از 84,285 تن عرضه، 51,617 تن معامله انجام گرفت تا حجم معاملات نسبت به هفته‌ی اول دی، 6,685 تن، یعنی 11.5 درصد کاهش پیدا کند.

این چهارمین هفته‌ی متوالی است که حجم معاملات در حال کاهش است. حجم عرضه ها نیز 1,884 تن نسبت به هفته‌ی قبل کاهش داشت و میزان عرضه ها به 84,285 تن رسید.

قیمت‌های پایه، پس از مدت‌ها، یکشنبه‌ی این هفته رنگ کاهش به خود دید، کاهش 78 تومانی دلار نیمایی در کنار کاهش برخی گروه های پلیمری در قیمت های جهانی باعث شد تا قیمت های 7 دی، نزولی باشند. هر چند گروه PVC و پت های بطری و نساجی در قیمت های جدید، افزایشی بودند.

دلار نیمایی روی مدار کاهشی است. میانگین ماهانه دلار نیمایی که در قیمت های پایه‌ی 7 دی به 25,581 تومان رسید، بعد از یکشنبه نیز به روند نزولی ادامه داد و تا امروز (پنجشنبه 11 دی 1399) با 28 تومان کاهش به 25,553 تومان رسیده است و گویا این روند نزولی، همچنان ادامه دار اما کُند، ادامه خواهد یافت.

دلار صرافی نسبت به آخرین قیمت هفته‌ی اول دی، 160 تومان کاهش داشته و هر دلار در صرافی ملی، امروز 25,700 تومان قیمت گذاری شد.

نوسان دلار در صرافی ملی و بازار آزاد نیز در دی ماه بسیار محدود بوده و بیشتر، روند آن ثبات یا کاهش در مرز 25 هزار و 500 تا 25 هزار و 700 بوده است.

اتفاق مهم این روزهای بازارهای جهانی، فرا رسیدن سال جدید میلادی، یعنی 2021 است که شاید بخشی از کاهش قیمت های جهانی در هفته‌ی اخیر متأثر از این اتفاق مهم باشد. در شروع سال میلادی، عموما انتشار قیمت های جهانی هم با اختلال و بی نظمی مواجه می شود.

اتفاق چهارشنبه شب

با توجه به اطلاع رسانی قبلی بورس کالا برای غیرفعال کردن کدهای بهین یابی که دسترسی به اظهارنامه مالیاتی خود را تا 10 دی، به بورس ایجاد نکرده اند، ساعت 8 چهارشنبه شب، پیامک هایی با مضمون غیرفعال سازی کدها برای برخی تولیدکنندگان ارسال شد.
این پیامک در حالی بود که برخی تولیدکنندگان به ویکی پلاست گفتند دسترسی را ایجاد کرده اند. پس از انتقال مراتب به مدیران بورس کالا، مقرر شد کسانی که در عین ایجاد دسترسی، کد آن ها غیرفعال شده، این فرم را کامل کنند تا اطلاعاتشان جهت بازنگری به بورس کالا اعلام شود.

مقایسه هفتگی عرضه، تقاضا و معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا از ابتدای امسال تا هفته دوم دی 1399