روزهای سخت بازار پلیمرها

 کاهش حجم معاملات در دو بازار پلیمرها و ترکیبات شیمیایی بورس‌کالا در هفته گذشته شاید مهم‌ترین رخداد ثبت شده در این بازارها بود اگرچه قیمت‌ها نیز لجام‌گسیخته در مسیر رشد قرار گرفته است.

«شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد» بالاترین نرخ را از مرداد سال‌جاری تاکنون تجربه کرده است که می‌توان گفت رقابت برای خرید یکی از موتورهای محرک رشد قیمتی بوده است.

حجم عرضه‌ها مخصوصا برای گریدهای جذاب پلیمری در بورس‌کالا کافی نیست و تا زمانی که این وضعیت با همین حجم عرضه‌ها ادامه یابد نمی‌توان به آرامش بازار خوش‌بین بود.

از هم‌اکنون زمان اوج تقاضای فصلی برای خرید در روزهای پایانی سال آغاز شده است که در ضعف عرضه‌ها اثرگذاری برجسته‌ای بر جای خواهد گذاشت آن‌هم در شرایطی که خریداران حتی به رخدادهای قیمتی در بازارهای جهانی هم توجه نمی‌کنند.

البته عدم رشد جدی قیمت‌ها در بازار آزاد در هفته گذشته نشان می‌دهد که قیمت‌های بالای فعلی جذابیت خرید را محدود کرده و ترس از کاهش قیمت‌ها نیز وجود دارد.

در هر حال بازار در دو راهی کاهش قیمت‌های جهانی و رشد قیمت نیمایی ارز قرار دارد، ولی تاکنون قدرت‌نمایی تقاضا به قدری گسترده بوده که اغلب پارامترهای تاثیرگذار بر بازار را در مسیر دلخواه خود تغییر جهت داده است.

تقاضای پایان سال از هم‌اکنون در حال خودنمایی است و در صورت عدم تغذیه کافی می‌تواند تکانه‌های قیمتی غیرمنتظره‌ای را موجب شود.

بزرگ‌ترین رشد هفتگی DEPPI در ۶ ماه اخیر

«شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد» موسوم به DEPPI در هفته گذشته رشد چشمگیری داشت و شاهد افزایش 17/ 4 درصدی به نسبت هفته قبل از آن بودیم.

این رشد جدی بیشترین افزایش نرخ هفتگی DEPPI از هفته منتهی به 9 خردادماه تاکنون بود که به معنی تکانه افزایشی بزرگی در این بازار است.

به‌صورت دقیق‌تر بزرگ‌ترین رشد هفتگی نرخ در 6 ماه اخیر بود. رخدادی که نمی‌توان از کنار آن به سادگی عبور کرد.

در هفته گذشته «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد» به رقم 10 هزار و 7/ 635 تومان رسید که بالاترین قیمت ثبت شده از هفته منتهی به 17 مردادماه تاکنون است.

افزایش قیمت‌های پایه در بورس‌کالا در کنار تقویت رقابت برای خرید را می‌توان مهم‌ترین دلایل این رشد نرخ به‌شمار آورد.

همین افزایش قیمت‌ها نشان می‌دهد که بازار با تغییراتی جدی همراه شده است و می‌توان برتری تقاضا بر عرضه‌ها را به وضوح مشاهده کرد.

هفته سختی سپری شده ولی به این معنی نیست که دشواری‌های معاملات پلیمرها به پایان رسیده است. با آغاز نیمه بهمن‌ماه و با توجه به عرف سنتی در بازار پلیمرها، تقاضا افزایش یافته است و از هم‌اکنون می‌توان شواهد رشد خرید در روزهای پایانی سال را در نوسان قیمت‌ها مشاهده کرد.

البته این حجم از رشد قیمت‌ها در شرایطی محقق شد که دو رخداد مهم و برجسته به ثبت رسید؛ یکی عدم رشد جدی قیمت‌ها در بازار داخلی در هفته گذشته و دیگری کاهش محسوس بهای جهانی نفت‌خام که هر دو سیگنال باید سرعت‌گیرهای مهمی برای رشد قیمت‌ها به‌شمار می‌رفت ولی دقیقا عکس آن را شاهد بودیم.

در گزارش‌های پیشین درخصوص وخامت اوضاع در هفته گذشته مباحثی بیان شد که آمارهای موجود به وضوح این نگرانی‌ها را برجسته کرده است.

در این وضعیت رشد قیمت مواد اولیه در بورس و بازار به معنی افزایش قیمت تمام شده محصولات نهایی به‌شمار می‌رود که داده جذابی برای بازار داخلی یا حتی صادرات نیست.

البته رشد مستمر قیمت نیمایی ارز و رشد قیمت آزاد دلار هر دو محرک‌هایی برای رشد جذابیت خرید به‌شمار می‌رود گویی اهالی بازار ذهنیت افزایش قیمت دلار را مدنظر قرار داده و شاید براساس این ذهنیت مسیر حرکت تقاضای خود را تعیین کرده‌اند.

از سوی دیگر رشد قیمت‌ها در بورس‌کالا این سیگنال را مطرح می‌کند که موجودی انبارها در بازار داخلی کاهش یافته که خرید را توجیه‌پذیر جلوه داده و رقابت را رونق داده است.

البته در طول هفته گذشته برای نرخ‌های پایه در بورس‌کالا شاهد رشد 44/ 1 درصدی قیمت نیمایی ارز بودیم که خود محرکی برای رشد قیمت‌ها بود اما جریان عمومی نرخ در بازارهای جهانی در هفته گذشته کاهشی بوده و برای هفته جاری هم دلیلی برای عدم افت قیمت‌ها به‌صورت گسترده دیده نمی‌شود اما دلار نیمایی هنوز افزایشی است. البته برای رشد قیمت‌ها باید به نوسان عرضه‌ها نیز اشاره کرد گویا بازار به اندازه کافی تغذیه نشده است.

کمترین حجم عرضه پلیمرها در 13 هفته اخیر

حجم عرضه پلیمرها در هفته گذشته افت 58/ 0 درصدی داشت اگرچه این کاهش عرضه چندان چشمگیر به‌نظر نمی‌رسد ولی اثرات برجسته‌ای بر بازار داشت.

حجم عرضه مرسوم پلیمرها در هفته گذشته در بورس‌کالا به نزدیکی 82 هزار تن رسید که کمترین رقم در 13 هفته اخیر محسوب می‌شود.

این حجم عرضه البته در شرایطی به ثبت رسید که تقاضای فصلی پایان سال وارد بازار شده است و با توجه به شارژ ماهانه سهمیه‌های خرید بهین‌یابی، پتانسیل خرید هم در بورس‌کالا افزایش یافته بود.

این کاهش تقاضا در شرایطی به ثبت رسید که حجم تقاضا در هفته گذشته رشد 15 درصدی داشت و به بالاترین رقم در سه هفته اخیر رسید.

این وضعیت ثبت شده نگرانی‌ها را به وضوح برجسته می‌سازد آن‌هم در شرایطی که با کاهش عرضه‌ها، ناخودآگاه پتانسیل افت تقاضا هم مطرح می‌شود زیرا انتظار داریم تنوع عرضه‌ها کاهش یافته و بستری برای ثبت تقاضا وجود نداشته باشد.

دقیقا عکس این انتظار را شاهد هستیم یعنی بازار برای خرید همین حجم از عرضه‌های موجود تمام تلاش خود را به کار گرفت تا شاید در فرآیند رقابت حجم خرید بالاتری را به ثبت برساند. در هر حال حجم تقاضا در هفته گذشته بیش از 103 هزار و 150 تن بود که برای این بازار رقم بالایی به‌شمار می‌رود.

از سوی دیگر گریدهای جذاب بیشترین محمل برای رقابت و رشد قیمت‌ها را فراهم کرده بود تا خروجی آن افزایش نرخ باشد که در نوسان شاخص DEPPI به وضوح خودنمایی کرده است.

این شرایط به این معنی است که 25 برابر کاهش عرضه‌ها، شاهد رشد تقاضا باشیم یعنی افت نزدیک به 6/ 0 درصدی عرضه‌ها به افزایش 15 درصدی تقاضا منتهی شد.

این موارد را نمی‌توان نادیده گرفت و اگر موضع‌گیری سفت و سختی نشود شاید اوضاع بدتر شود. اینکه ویروس کرونا بازارهای کالایی در جهان را با محوریت نفت‌خام درنوردیده است و قطعا جریان کاهشی قیمت پلیمرها را تقویت خواهد کرد هم نتوانست عطش خریداران را در بورس‌کالا برطرف کند و حتی شاهد رشد جذابیت خرید هستیم.

این رفتار را باید جدی گرفت و تنها راه آن نیاز به افزایش عرضه‌ها در بازار فیزیکی بورس‌کالا برای معاملات مرسوم است آن‌هم در شرایطی که حجم معاملات پلیمرها از یک روند نزولی نسبی تبعیت کرده و با 26/ 3 درصد افت هفتگی به 63 هزار و 691 تن رسیده است که فاصله ناچیزی با مرز رکود دارد.

به‌صورت دقیق‌تر متوسط حجم معاملات هفتگی پلیمرها در سال گذشته رقمی نزدیک به 62 هزار و 800 تن بود که هزار و 100 تن با معاملات هفته گذشته تفاوت دارد.

اینکه بازار در این شرایط ملتهب با این حجم از معاملات تغذیه شود خبر خوبی برای واحدهای صنعتی نیست و ممکن است باوجود افت قیمت‌های جهانی، شاهد رشد قیمت تمام شده تولیدات باشیم که باز هم نگرانی‌های خاص خود را در پی خواهد داشت.

دقیقا در هفته مشابه در سال گذشته حجم دادوستد پلیمرها در بورس‌کالا رقمی بیش از 70 هزار تن بوده است یعنی با وجود تمامی رخدادها و رشد قیمت‌ها، حجم معاملات پلیمرها در سال‌جاری به نسبت پارسال نزدیک به 7 هزار تن کمتر است.

از ویژگی‌های مهم معاملات در هفته گذشته می‌توان به درصد دادوستد عرضه‌ها اشاره کرد. هفته قبل 67/ 77 درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفته است که به‌رغم رشد جدی تقاضا، به نسبت هفته قبل از آن کاهش داشته است.

این موضوع به این معنی است که بخش مهمی از تقاضا به سمت گریدهای جذاب در بورس‌کالا حرکت کرده که ناخودآگاه پتانسیل رشد قیمت‌ها را در گروه‌های کالایی PVC و پلی‌پروپیلن‌ها ایجاد کرده است.

این موارد را باید جدی گرفت آن‌هم در شرایطی که نیاز به رشد عرضه‌ها برای گریدهای جذاب به تفکیک هر گرید در هر گروه کالایی یک اصل مهم به‌شمار می‌رود و تنها نباید به حجم کل معاملات در یک گروه کالایی پلیمری بسنده کرد.

کاهش حجم عرضه ترکیبات شیمیایی به پایین‌ترین رقم 8 ماهه

تنها بازار پلیمرها از افت حجم عرضه‌ها اثر نپذیرفت و بازار شیمیایی‌ها نیز همین روند را تجربه کرد. هفته گذشته حجم عرضه‌های مرسوم در بازار محصولات شیمیایی در بورس‌کالا به کمتر از 38 هزار تن رسید که پایین‌ترین رقم ثبت شده در 8 ماه اخیر به‌شمار می‌رود.

این وضعیت را باید جدی گرفت اگرچه بر خلاف بازار پلیمرها، شاهد افت تقاضا هستیم و جذابیت جدیدی برای رقابت محسوب نمی‌شود.

در هر حال حجم تقاضا در هفته قبل افت هفتگی 14 درصدی را تجربه کرد و به 28 هزار و 620 تن رسید که کمترین رقم از اواسط آبان‌ماه تاکنون است.

این جریان‌های متقابل در سمت عرضه و تقاضا موجب شد تا حجم معاملات با افت 64/ 25 درصدی به نزدیکی 25 هزار و 800 تن برسد که کمترین رقم در 12 هفته اخیر است.

این رفتارهای معاملاتی نیز از دشواری‌های خاص این صنعت در تامین مواد اولیه حکایت دارد که خود سیگنال‌های خاصی را در بر خواهد داشت ولی صنایع تکمیلی و مصرف‌کننده این قبیل مواد اولیه از اوضاع فعلی بیشترین تاثیر را می‌پذیرند.

نکته پایانی را باید در نوسان قیمت‌های جهانی جست‌وجو کنیم. کرونا بازار جهانی نفت‌خام را زیر و زبر کرده است و همین سیگنال به افت نرخ در اغلب بازارهای کالایی انجامیده و بازار پتروشیمی‌ها نیز از این روند عمومی مستثنا نخواهد بود.

این درحالی است که قیمت‌های جهانی پلیمرها و ترکیبات شیمیایی در هفته‌های اخیر کاهشی بوده و افت قیمت جهانی نفت‌خام در کنار کاهش بهای نفتا این روند نزولی را تسریع و تسهیل خواهد کرد.

کاهش تقاضای چین را هم باید جدی گرفت اگرچه این سیگنال هنوز توانمندی خود را بر بازارها بر جای نگذاشته است و از این پس شتاب و شدت بیشتری به خود می‌گیرد.

جریان عمومی نرخ در بازارهای جهانی به احتمال زیاد کاهشی خواهد ماند ولی رشد گام‌به‌گام و البته مستمر قیمت نیمایی ارز موجب شده قیمت‌های پایه در بورس‌کالا در یک مسیر افزایشی حرکت کند و البته رقابت برای خرید در ضعف تقاضا نیز به رشد قیمت‌ها کمک کرده است.

البته بالابودن تقاضا در شرایط فعلی در بازار آزاد و بورس‌کالا منطقی است، بنابراین تقاضا رفتار متداول خود را در پیش می‌گیرد و بررسی مکانیزم بازار از مسیر تقاضا چندان هم توجیه‌پذیر نیست.

به‌صورت دقیق‌تر بازار از هم‌اکنون با دو سیگنال اصلی نوسان خواهد کرد یکی تغییر قیمت دلار نیمایی و دیگری حجم عرضه‌ها در بورس‌کالا.

هر دو این سیگنال‌ها می‌تواند دورنمای بازارها را تعیین کند ولی چیزی که در اختیار تصمیم‌سازان این بازار است تمرکز بر حجم عرضه‌هاست که می‌تواند نگرانی‌های آینده را تعدیل کند.

هیچ بعید نیست که نرخ‌های ثبت‌شده آتی در بازار آزاد و بورس‌کالا کمتر از قیمت‌های امروز باشد بنابراین برای عرضه‌کننده نیز فروش توجیه دارد.

نگاهی به نوسان قیمت‌ها در بازار داخلی در روز گذشته نیز شواهد بهتری از نگرانی‌ها را ترسیم می‌کند. در وضعیتی که احتمال افت قیمت‌های جهانی جدی است و شاید این روند نزولی ادامه‌دار باشد، باز هم جریان عمومی بازار در روز گذشته از جرقه‌های پراکنده بسیاری در بازار حکایت دارد که هر کدام از رشد قیمت‌ها در یک گرید خاص خبر می‌دهد.

این رفتار کلی به این معنی است که بازار با بیم و امید به دورنمای قیمت‌ها می‌نگرد و حتی در شرایط دشوار فعلی تقاضا کاهش چندانی در بازار آزاد نداشته است.

پایین بودن موجودی انبارها را هم باید جدی گرفت که موجب شده بسیاری از گروه‌های کالایی در بازار آزاد با اختلاف قیمتی بالایی با نرخ‌های بورس‌کالا مورد معامله قرار بگیرند که نشانه‌ای جدی از ضعف موجودی انبارهاست.

در شرایطی قرار داریم که بخش اعظم خرید از بازار آزاد به منظور مصرف قطعی مورد معامله قرار می‌گیرد؛ یعنی این احتمال را می‌توان مطرح کرد که تقاضای فصلی هنوز خود را در بازار آزاد نشان نداده است.

این موارد در کنار نوسان حجم معاملات پلیمرها در بورس‌کالا در هفته‌های اخیر باز هم ضعف موجودی انبارها را مطرح می‌کند که به تعمیق نگرانی‌ها منتهی خواهد شد.