مهم‌ترین قیمت در جهان قیمت پول است اما این نرخ چه طوری تعیین می‌شود؟

در علم اقتصاد قیمت پول، نرخی است که پس‌انداز و سرمایه‌گذاری را متعادل می‌کند و همزمان تورم را ثابت نگه می‌دارد و به آن «نرخ بهره طبیعی» گویند.

اگر نرخ بهره فد، کمتر از نرخ بهره حقیقی باشد با پول ارزان سرمایه‌گذاری بیش از حد خواهد بود و پس‌انداز به اندازه کافی نخواهد بود اقتصاد بیش از حد داغ و به تورم منجر می‌شود. در طرف مقابل اگر نرخ بهره فد، از نرخ بهره طبیعی بیشتر باشد پس انداز بیشتر از سرمایه‌گذاری خواهد بود و اقتصاد سِر و بیکاری زیاد می‌شود.

در سه دهه اخیر هزینه استقراض در آمریکا کاهش یافته و تعدیل شده با تورم، نرخ بهره حقیقی اوراق ۱۰ ساله در آمریکا از ۵ درصد در دهه ۱۹۸۰ به کمتر از ۲ درصد در دهه گذشته رسیده است.

بلومبرگ مدلی بر اساس میزان پس انداز و سرمایه‌گذاری در ۱۲ اقتصاد پیشرفته در نیم قرن اخیر ساخته و مدل نشان می‌دهد مهم‌ترین دلیل کاهش نرخ بهره طبیعی، رشد ضعیف‌تر بوده و در ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ که بهره‌وری نیرو کار به سرعت در حال رشد بود و رشد تولید ناخالص داخلی به طور میانگین ۴ درصد بود.

رشد قوی به تقاضا بیشتر سرمایه‌گذاری منجر می‌شود که قیمت پول را بالا نگه می‌داشت. بعد از بحران ۲۰۰۸ میانگین رشد اقتصادی به ۲ درصد سقوط کرد و جذابیت سرمایه‌گذاری کاهش یافت قیمت پول هم کم شد.

تغییرات دموگرافی هم اثرات خودش را داشت. از ۱۹۸۰ که نسل baby boom شروع به پس‌انداز پول برای بازنشستگی کرد عرضه پول زیاد شد و نرخ طبیعی بهره طبیعی کاهش یافت.

همچنین چین که رشد اقتصادی سریعی داشت مازاد پس‌انداز خود در اوراق دولتی آمریکا سرمایه‌گذاری کرد که سمت عرضه در آمریکا را تقویت کرد که خود به کاهش بیشتر نرخ بهره طبیعی آمریکا کمک کرد.

در سمت دیگر کامپیوترها ارزان‌تر و قوی‌تر شدند که به شرکت‌ها امکان داد تکنولوژی خود را با سرمایه‌گذاری کمتر تقویت کنند که به کاهش تقاضای سرمایه‌گذاری منجر شد.

برای اقتصاد آمریکا کاهش قیمت پول، پیامد‌های عمیقی داشت یکی از آن ها کاهش هزینه وام‌های رهنی بود که به خانوارها امکان داد وام‌های مسکن بزرگ‌تری بگیرند که در نهایت به بحران ۲۰۰۸ منجر شد و کاهش هزینه‌های استقراض یکی از دلایل آن بود.

همچنین پول ارزان به دولت آمریکا این امکان را داد که بدهی‌های خود را از ۳۳ درصد تولید ناخالص داخلی به بیشتر از ۱۰۰ درصد برساند بدون آنکه هزینه‌های آن چندان افزایش پیدا کند. اما شرایط در حال تغییر است. نسل baby boom در حال بازنشسته شدن است که به معنی کاهش پس‌اندازهاست. تش بین چین و آمریکا افزایش پیدا کرده و پکن دیگر خریدار اوراق بدهی آمریکا نیست. بدهی‌های دولت به دلیل بحران اقتصادی و کرونا افزایش پیدا کرده و دولت با قانون کاهش تورم همچنان هزینه‌ها را بالا نگه داشته است که در حال حاضر فشار صعودی بر هزینه‌های وام‌های بلند مدت ایجاد کرده است.

نرخ بهره طبیعی چقدر بالاتر خواهد رفت؟

مدل بلومبرگ نشان می‌دهد با افزایش یک درصدی از ۱.۷ درصد در اواسط دهه ۲۰۱۰ نرخ بهره طبیعی به ۲.۷ درصد تا ۲۰۵۰ افزایش پیدا می‌کند که بدین معنی است که نرخ بهره اسمی اوراق خزانه ۱۰ ساله می‌تواند بین ۴.۵ تا ۵ درصد قرار گیرد.

اما اگر دولت آمریکا امور مالی خود را به نظم نرساند و کسری بودجه گسترده باقی بماند و برای مبارزه با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین دولت دست به سرمایه‌گذاری گسترده بزند برآورد می‌شود برای رسیدن به انتشار کربن صفر نیاز به ۳۰ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری است. همچنین انتظار می‌رود هوش مصنوعی و دیگر تکنولوژی‌ها نرخ بهره‌وری را افزایش دهند که به رشد سریع‌تر جمعیت منجر شود در چنین شرایطی نرخ بهره طبیعی می‌تواند به ۴درصد افزایش پیدا کند و نرخ بهره اسمی اوراق ۱۰ ساله بیشتر از ۶ درصد خواهد شد.

افزایش نرخ بهره طبیعی اثرات عمیقی بر اقتصاد و سیستم مالی آمریکا خواهد داشت از ۱۹۸۰ که نرخ‌های بهره طبیعی کاهش یافت قیمت مسکن در آمریکا شروع به افزایش کرد و حالا که هزینه‌های استقراض افزایش پیدا کرده، شاید این رشد هم متوقف شود. وضعیت بازار سهام هم مشابه است و ۱۹۸۰ بازار سهام آمریکا پیوسته در حال رشد بوده است. اما با افزایش هزینه‌های استقراض، رشد بازار سهام سخت خواهد شد.

بزرگ‌ترین بازنده خزانه‌داری آمریکا است که حتی اگر نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی رشد نکند باز هم هزینه‌های بدهی‌ تا ۲۰۳۰ به ۲ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش پیدا می‌کند.

منبع

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک