غنی‌سازی حرف آخر را می‌زند

به گزارش ویکی پلاست به نقل از دنیای اقتصاد، هر دو طرف بر خطوط قرمز خود پافشاری می‌کنند و همین مساله، احتمال رسیدن به راه‌حلی دیپلماتیک برای آینده برنامه هسته‌ای ایران را کمرنگ کرده است.

نشریه فارن‌پالیسی در تحلیلی به قلم کیث جانسون نوشت: مقامات ایرانی بارها هشدار داده‌اند که اگر واشنگتن بر توقف کامل غنی‌سازی پافشاری کند، مذاکرات شکست خواهد خورد؛ حقی که تهران آن را طبق معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) برای خود محفوظ می‌داند. در سوی مقابل، واشنگتن غنی‌سازی اورانیوم را کلیدی‌ترین مسیر ایران به سوی توانمندی تسلیحات هسته‌ای می‌داند و بر همین اساس، خواهان توقف کامل آن است.

استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، اعلام کرده که ایالات متحده حتی «یک درصد» ظرفیت غنی‌سازی را نیز برای ایران نمی‌پذیرد. مارکو روبیو، وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی موقت، در ۲۰ مه در کمیته روابط خارجی سنا تاکید کرد که عبور از غنی‌سازی سطح پایین به سطح تسلیحاتی «نسبتا آسان» است.

به گفته علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، «ما اکنون نزدیک به توافق نیستیم. تا آنجا که من اطلاع دارم، آمریکا خواهان غنی‌سازی صفر است؛ مدلی که در بیست سال گذشته همواره شکست خورده است.» چهار دور مذاکره پیشین، و برگزاری دور پنجم شاید بهترین فرصت در سال‌های اخیر برای حل دیپلماتیک بن‌بست میان تهران و واشنگتن بر سر برنامه هسته‌ای باشد.

تحریم‌های آمریکا، بازگشت ایران به میز مذاکره را موجب شده، اما نه به هر قیمتی. تهران همچنان بر حق خود برای غنی‌سازی حداقلی جهت مصارف غیرنظامی تاکید دارد. در سوی دیگر، دولت ترامپ نیز در برابر فشارهای داخلی قرار دارد. بیش از ۲۰۰ نماینده کنگره در نامه‌ای به ترامپ از او خواسته‌اند با هیچ توافقی که به ایران اجازه حفظ ظرفیت غنی‌سازی دهد، موافقت نکند. آنان غنی‌سازی را ضعف توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) می‌دانند.

مدیر ارشد برنامه ایران در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، می‌گوید این فشار داخلی به ترامپ امکان داده نقش «پلیس بد» را در مذاکرات ایفا کند. به گفته او، این موضع شاید به امتیازگیری از ایران بینجامد، زیرا بدون تصویب کنگره، توافقی پایدار نخواهد بود؛ و تهران همواره از نبود تضمین کنگره در برجام گله داشته است.

اظهارات اخیر ترامپ درباره «نزدیکی» به توافق پس از آن مطرح شد که مقامات ایرانی اعلام کردند حاضرند در ازای لغو تحریم‌ها، از غنی‌سازی سطح بالا و ساخت سلاح هسته‌ای صرف‌نظر کنند؛ همان دلیلی که ایران را پیش‌تر به پذیرش برجام وادار کرد. با‌این‌حال، پرسش اصلی باقی است: آیا در صورت توافق، تحریم‌ها واقعا لغو خواهند شد؟

تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا، به‌ویژه در حوزه انرژی و بانکداری، به‌شدت گسترده‌اند. ایران طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ دریافته بود که بازگرداندن شرکت‌های آمریکایی و اروپایی به بازاری که احتمال بازگشت به لیست تحریم‌ها را دارد، کار آسانی نیست.

در همین حال، توافقی که به ایران اجازه غنی‌سازی محدود برای مصارف صلح‌آمیز بدهد، در‌حالی‌که بازرسی‌های سخت‌گیرانه را بپذیرد و غنی‌سازی سطح بالا را کنار بگذارد، شباهت زیادی به برجام دارد؛ توافقی که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد و همواره آن را نقد کرده است. اگر نتیجه نهایی تنها نسخه‌ای از برجام باشد، ایرانی‌ها خواهند گفت که ترامپ به همان توافق قبلی برگشت. و ترامپ نمی‌تواند چنین گزینه‌ای را بپذیرد.

واعظ می‌گوید: «در تیم ویتکاف، این باور وجود دارد که ارائه نسخه نرم‌تری از برجام اشتباه است. اما اگر واقعا این‌گونه است، چرا باید ایران آخرین ابزار بازدارندگی خود را کنار بگذارد؟ هرچه بیشتر ضعف ایران را برجسته کنید، درواقع علیه توافق استدلال کرده‌اید.»

با وجود ضرب‌الاجل غیررسمی ۶۰روزه ترامپ که از آوریل آغاز شده، موعد واقعی در اروپا قرار دارد. در اکتبر، سه کشور اروپایی عضو برجام (بریتانیا، فرانسه و آلمان) حق خود برای «بازگرداندن فوری» تحریم‌های سازمان ملل را از دست خواهند داد. از زمانی که ترامپ کاخ سفید را ترک کرده، اروپا در قبال ایران حتی جلوتر از آمریکا حرکت کرده است.

این رویکرد ممکن است در تابستان امسال به اوج برسد، زیرا اروپا در حال بررسی بازگرداندن فشار تحریمی برای مهار برنامه هسته‌ای ایران است. مهم‌ترین دلیل اینکه سال ۲۰۲۵ سال تصمیم‌گیری است، مساله بازگشت تحریم‌هاست.

تهران هشدار داده است که در صورت بازگشت تحریم‌ها، ممکن است از معاهده پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج شود. واعظ هشدار می‌دهد: «بازگشت فوری تحریم‌ها، ضرب‌الاجل واقعی است. اگر توافقی حاصل نشود، احتمال دارد اروپا تحریم‌ها را بازگرداند. اما این اقدام در حکم خودکشی خواهد بود، چون ایران را به خروج از NPT سوق می‌دهد.»

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک