تثبیتیون چه‌ کسانی هستند و چه برنامه‌ای برای قیمت دلار ‌دارند؟

به گزارش ویکی پلاست به نقل از هفت صبح، اینها چالش‌هایی است که اقتصاد‌دان‌ها جواب‌های متفاوتی برای آن دارند اما یکی از جنجالی‌ترین جواب‌ها را این روزها شاخه‌ای از اهالی اقتصادی دولت می‌دهند و می‌گویند برای اینکه چنین مشکلاتی نداشته باشیم باید اقتصادمان را دلار‌زدایی کنیم یعنی کاری کنیم که پیوند بین نوسان‌های ارزی و قیمت کالاها در داخل ایران از بین برود.

این گروه که چهره‌های شاخصی همچون سید‌یاسر جبرائیلی، داوود منظور و… از اصلی‌ترین اعضای آن محسوب می‌شوند یک راه‌حل قدیمی هم برای دلار‌زدایی دارند و آن تثبیت نرخ ارز است یعنی دولت نرخ حباب در رفته دلار را محاسبه کند و فقط همان را به رسمیت بشناسد و زیر بار هیچ نرخ دیگری برای مبادلات رسمی داخلی نرود.

برای همین این گروه در فضای گفت‌و‌گوهای اقتصادی به «تثبیتیون» معروف شده‌اند، البته از جانب منتقدانشان. اگر این عبارت را در شبکه‌های اجتماعی جست‌و‌جو کنید، می‌بینید که حتی در بین چهره‌هایی که به اصولگرایی و مخالفت با ایده‌های اقتصاد آزاد معروف هستند هم مخالفت‌های شدیدی نسبت به ایده‌های این گروه وجود دارد، مثلا مجید شاکری اخیرا در توئیتی نوشته: «تثبيتيون با اصرار به تثبيت بدون داشتن درك كافي از مكانيسم بازار ارز و بدون علاقه به آماده‌سازى مقدمات تثبيت، خود ايده تثبيت را هم به محاق خواهند برد.»

نکته مهم در مورد این گروه این است که آنها نگاه تثبیتی به همه‌چیز دارند و به نظر می‌رسد دولت هم با آنها هم‌راستا‌ست و انگار این گروه مسئول تبیین و جا انداختن تصمیم‌های آتی دولت با اتکا به تصمیم‌های گذشته آن هستند. به‌عنوان مثال جنجال بزرگی که بر سر تثبیت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها راه افتاد را می‌توان در چارچوب نظری همین گروه دید.

به این صورت که برای سال‌ها نرخ خوراک گازی پتروشیمی‌ها طبق فرمولی خاص به‌دست می‌آمد اما امسال دولت اعلام کرد که نرخ تثبیت شده ۷هزار تومان را برای فروش گاز در نظر خواهد گرفت و معیار روشنی برای به‌دست آمدن این عدد ارائه نکرد.

بعضی‌ها گفتند پیش‌بینی دولت از درآمد حاصل از فروش گاز به پتروشیمی‌ها اینقدر بوده و حالا که قیمت جهانی تغییر کرده اگر از فرمول پیروی شود دولت دچار کسری بودجه خواهد شد و این ۷ هزار تومان رقمی است که می‌تواند دولت را از این دردسر نجات دهد اما جدا از این استدلال نحوه تعیین این رقم یعنی اعلام یک نرخ ثابت و بدون نوسان در راستای همان ایده‌های تثبیتیون است.

مخالفان هم در مقابل می‌گویند این کار به‌نوعی قیمت‌گذاری دستوری است که رانت ایجاد می‌کند و با سرکوب قیمتی باعث جهش‌های آینده می‌شود. البته ریشه این نگاه تثبیتی به همه‌چیز و بیشتر از همه نرخ ارز از خود دولت شروع شد؛ برای همین هم می‌توان گفت که بین این گروه و تصمیم‌گیران در دولت یک تنیدگی پیچیده‌ای وجود دارد. به این صورت که خیلی‌ها می‌گویند نمی‌توان فهمید اول این گروه سعی می‌کنند تثبیت را در حوزه‌ای خاص جا بیندازند و بعد دولت در این زمینه ورود می‌کند یا اول دولت تصمیمی می‌گیرد و بعد این گروه وظیفه تبيین آن را به‌عهده می‌گیرند.

مثلا عده زیادی می‌گویند ریشه تمام این قضایا به تصمیم سال گذشته دولت بر‌می‌گردد آن‌هم درباره دلار ۲۸۵۰۰ توماني. حذف ارز ۴۲۰۰ یکی از کارهایی است که خیلی‌ها از موافقان و مخالفان سیاسی دولت رئیسی را بابت آن تحسین کردند و از معدود تصمیم‌هایی بود که حتی منتقدان دولت رئیسی هم آن را شجاعانه می‌دانستند.

حتی تا مدتی بعد از حذف ارز دولتی هم چهره‌های اقتصادی دولت بخشی از تورم را ناشی این تصمیم اعلام می‌کردند و می‌گفتند اگرچه تبعات جبران‌ناپذیری داشته اما با توجه به فساد و رانتی که ایجاد می‌کرد ناگزیر بوده و کم‌کم دوران نقاهتش تمام خواهد شد اما از اواسط سال گذشته زمزمه‌هایی از داخل دولت شنیده شد.

همزمان با اوج گرفتن نرخ دلار از پایان تابستان ۱۴۰۱ فرزین رئیس کل بانک مرکزی سعی کرد خیال فعالان اقتصادی را راحت کرده و به‌نوعی انتظارات افزایشی که حول محور دلار شکل گرفته بود، کاهش دهد، برای همین اعلام کرد فعالان اقتصادی نگران نباشند و دولت برای کالاهای اساسی دلار ۲۸هزار و ۵۰۰ تومانی فراهم خواهد کرد.

اینجا بود که خیلی‌ها پرسیدند این دلار قرار است از کجا بیاید و بین دلار ۲۸۵۰۰ تومانی و آن دلار پر‌مصیبت ۴۲۰۰ چه تفاوتی وجود خواهد داشت؟ دولت در جواب گفت که منبع تامین دلار ۲۸۵۰۰ تومانی صادرات صادرکننده‌ها و شبکه نیما نیست بلکه منبع آن صادرات نفت و گاز است و دوم اینکه قرار نیست این ارز به تمام واردات تعلق بگیرد بلکه صرفا برای تامین نیازهای اساسی مردم خواهد بود اما خیلی‌ها یادشان نرفته که چه گروه‌هایی با رانت ۴۲۰۰ تومانی و به بهانه واردات کالاهای اساسی ارز گرفتند و کالاهای دیگر وارد کردند.

بورس کالا قدم بعدی تثبیتی‌ها؟

اما آیا می‌توان گفت که تمام تصمیم‌سازان دولت موافق نگاه تثبیتی این گروه هستند؟ وقتی ماجرای عجیبی که هفته پیش درباره بورس کالا پیش آمد مرور کنیم، می‌بینیم که نمی‌توان با قطعیت به این سوال جواب مثبت داد. ماجرا از این قرار بود که هفته پیش شایعه شد دولت عده‌ای را مامور کرده تا جوانب امر را در مورد انحلال بورس کالا بررسی کنند.

خیلی‌ها همین شایعه را عامل ریزش سنگین شاخص کل بورس در همان روز می‌دانستند اما بعدتر سازمان بورس ماجرا را از بیخ و بن تکذیب کرد اگرچه نشانه‌های قوی وجود داشت که می‌گفت تا نباشد چیزکی خبری به این بزرگی نمی‌پیچد اما دلایل دیگری هم برای باور‌پذیر شدن دعوا در دولت بر سر بورس کالا وجود دارد، از‌جمله فشار سنگین همین گروه تثبیتیون و رسانه‌های نزدیک به آنها بر معاملات بورس کالا که در موارد زیادی بر‌اساس نرخ دلار آزاد انجام می‌شود.

مثلا چند روز قبل همین آقای جبرائیلی توئیت کرده بود: «دلار بالا می‌رود. سود مس هم بیشتر می‌شود.» یا یکی از روزنامه‌های نزدیک به این جریان نوشته بود: «جهانی‌سازی و دلاری‌سازی قیمت‌ها در بورس کالا را متوقف کنید.» در ادامه هم نوشته بود: «به‌عنوان مثال یکم اسفند۱۴۰۱ شرکت «ملی» صنایع مس طی نامه‌ای، بی‌اعتنا به سیاست ارزی دولت و نرخ‌های «کشف» شده در بازار مبادله‌ای، قیمت‌ پایه خود برای عرضه مس در بورس کالا را بر‌اساس نرخ بورس فلزات لندن (LME) و نرخ تسعیر ۴۵ هزار تومان انجام داده است.»

سطح مخالفت این گروه با عرضه کالاهایی مانند مواد اولیه تولید در بورس کالا تا جایی است که آن را عامل تورم و مانع اصلی اعمال سیاست‌های ارزی دولت می‌دانند و قدم اول برای توقف تورم را انحلال بورس کالا اعلام می‌کنند اما به دلیل همان یکدست نبودن نظر تیم اقتصادی دولت در این‌باره هنوز قدم عملی‌اي برای این کار برداشته نشده است.

عده‌ای می‌گویند که وزارت اقتصاد و جریان فکری نزدیک به احسان خاندوزی و محمد مخبر موافق این دیدگاه نیست و از تبعات این تصمیم و فشار بیشتر برای تثبیت دستوری قیمت همه‌چیز واهمه دارد. حالا باید دید در ادامه دولت زور کدام گروه بیشتر می‌چربد.

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک