معافیت‌های تحریمی مغفول تجارت

به گزارش ویکی پلاست به نقل از دنیای اقتصاد، یاوری با اشاره به اینکه عموما متخصصان نظری سیاسی دارند و به مسائل حقوقی تجاری و مالی نظر ندارند گفت: ایران در بسیاری از بخش‌ها تحریم نیست، در برخی بخش‌ها تحریم است اما امکان دریافت معافیت موردی از اداره اوفک آمریکا را دارد و برخی بخش‌ها هم نه معافیت دارد و نه تحریم است که به آن بخش خاکستری گفته می‌شود.

یاوری استفاده از این ظرفیت‌ها برای تجارت را مغفول دانست و از امکان تجارت در زمانه تحریم با استفاده از این ظرفیت‌ها تاکید کرد. معاون اتاق ایران همچنین از تاسیس و فعال‌شدن دبیرخانه دیپلماسی اقتصادی در اتاق خبر داد که با ۱۰ کارگروه در حال بررسی و تدوین استراتژی واحد برای تعامل با کشورهای هدف تجارت است. او در بخشی از سخنان خود استقلال اتاق از دولت را ضروری بیان کرد؛ چراکه اتاق بازرگانی مستقل می‌تواند بازوی تجاری مهمی در جهت منافع ملی باشد، از جمله به‌عنوان سازمانی مردم‌‌‌‌‌نهاد به عضو ناظر آنکتاد و سازمان تجارت جهانی تبدیل شود. یاوری همچنین به پیمان شانگهای اشاره کرد و استفاده از ظرفیت‌های آن برای خروج از لیست‌سیاه FATF را ممکن دانست. او در نهایت به لزوم تعامل و پرهیز از تقابل میان بخش‌خصوصی و حاکمیت اشاره کرد و رفع مقررات ضد‌تجارت را یکی از مهم‌ترین عوامل سرمایه‌‌‌‌‌پذیری دانست.

یاوری در تشریح عملکرد بخش بین‌الملل اتاق بازرگانی ایران، سیاست معاونت بین‌الملل را تعامل با دستگاه‌های اجرایی حاکمیت و بررسی چالش‌ها در سطح بین‌المللی و ارائه پیشنهاد در جهت بهبود روابط تجاری عنوان کرد. به گفته او یکی از مسائل در کشور ما این است که اقتصاد هزینه سیاست را می‌دهد؛ درحالی‌که در سراسر جهان، سیاست برای رشد و توسعه اقتصادی هزینه می‌کند. معاون اتاق ایران دیپلماسی اقتصادی را چنین توصیف کرد که در جایی‌که روابط دیپلماتیک وجود ندارد یا آن‌چنان قوی نیست هم روابط اقتصادی داشته باشیم؛ چراکه روابط اقتصادی، روابط سیاسی را تلطیف می‌کند. او به نقل جمله‌ای از توماس جفرسون پرداخت به این مضمون که از مرزهایی که کالا جابه‌جا نشود، گلوله جابه‌جا می‌شود و در ادامه امارات را نمونه مناسبی برای این مساله عنوان کرد. در نمونه امارات سفیر این کشور به ایران بازگشته است، با اینکه روابط سیاسی ایران و امارات آن چنان هم نزدیک نیست.

 روابط ایران و امارات با وجود اینکه پرتنش نیست هیچ‌وقت هم به تقابل منجر نشده و دلیل این امر روابط به نسبت بالای اقتصادی با امارات است که بخش عمده آن را بخش‌خصوصی انجام می‌دهد. به بیان او هر دوطرف تمایلی به از‌دست‌دادن منافع اقتصادی خود ندارند و به همین دلیل به‌رغم وجود اختلاف‌‌‌‌‌نظرها روابط به نسبت باثباتی وجود داشته است. یاوری در همین راستا به پیشنهاد اتاق بازرگانی پس از احیای برجام به حاکمیت مبنی‌بر اینکه به گسترش روابط با کشورهایی بپردازد که متخاصم نیستند اما آن‌چنان هم نزدیکی به ایران ندارند، اشاره کرد. به‌نظر اتاق این مساله به ثبات بیشتر ایران منجر ‌شده و سبب می‌شود ایران به یک نقش‌‌‌‌‌آفرین مهم در تجارت بین‌الملل تبدیل شود.

خسارت ناشی از بی‌‌‌‌‌اطلاعی
یاوری به نقش آگاهی حقوقی درباره تحریم‌ها اشاره و عنوان کرد: عدم‌آگاهی از ابعاد حقوقی تحریم‌ها در هر دو طرف وجود دارد. طرف خارجی تصور می‌کند همه بخش‌ها در ایران تحریم هستند که تصور غلطی است و در داخل هم بسیاری از تجارت‌‌‌‌‌ها از حقوق خود بی‌‌‌‌‌خبر هستند. به اعتقاد او این مساله را می‌توان برای طرف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خارجی توضیح داد که بر اساس تحریم‌های وضع‌شده ایالات‌متحده، اقتصاد ایران سه قسمت دارد: بخش‌هایی تحریم هستند، بخش‌هایی تحریم نیستند و شامل معافیت هستند و برخی بخش‌ها وجود دارند به‌عنوان بخش خاکستری که قانون تحریمی ایالات‌‌‌‌‌متحده درباره آن ساکت است، یعنی نه تحریم هستند و نه معافیت دارند.

 نمونه بخش تحریمی بخش انرژی و لوازم پزشکی است، اما برای نمونه در برخی حوزه‌های تجاری نظیر موادغذایی، صنایع غذایی و دارویی تحریم وجود ندارد. در بخش خاکستری می‌توان از بخش‌های ساختمانی، چوب و شیرآلات یاد کرد. به گفته وی شاید بتوان گفت مهم‌ترین مشکل ما در بخش مبادلات مالی است که راهکارهایی برای آن وجود دارد از جمله تهاتر و برخی راه‌‌‌‌‌های مالی که همچنان باز‌هستند، اما راهی که عمده بخش‌ها از آن بی‌اطلاع هستند امکان اخذ مجوزهای اختصاصی از اوفک برای شرکت‌های حقیقی و حقوقی است. او در توضیح این مطلب از امکان درخواست مجوز برای بخش‌هایی مشخص خبر داد که اوفک به آن بخش‌ها معافیت تحریمی اعطا می‌کند. به بیان او اکنون برخی شرکت‌ها یا بانک‌ها در ایران از این معافیت‌ها بهره‌‌‌‌‌مند هستند. در برخی نمونه‌‌‌‌‌ها صدها مجوز برای یک شرکت صادرشده است، حتی برای شرکت‌هایی که بعضا مشمول تحریم مستقیم شده‌اند. او این مساله را نشان‌دهنده اهمیت مسائل حقوقی دانست که کاملا در ایران مغفول‌مانده است که بنا به اعلام او بسیاری از تجار از آن آسیب ‌دیده‌‌‌‌‌اند و سرمایه خود را به دلیل ناآگاهی از مسائل تجاری از دست داده‌اند.

تاسیس دبیرخانه و دفاتر تجاری خارجی
یاوری همچنین از تاسیس دبیرخانه دیپلماسی اقتصادی و تشکیل کمیته برای سازمان همکاری‌های شانگهای در اتاق خبر داد و افزود: این سازمان از اهمیت بسیاری برخوردار است و ۴۰‌درصد جمعیت جهان و ۳۰‌درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را شامل می‌شود. او سپس به توضیح مطلب پرداخت و گفت: سازمان همکاری‌های شانگهای قواعدی در زمینه شفافیت مالی دارد که با عضویت در آن حتما باید رعایت شود، در نتیجه عضویت در این سازمان ممکن است به شکل غیرمستقیم به خروج ایران از لیست‌سیاه اف.‌ای.‌تی.اف منجر شود. درست است که این دو ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند اما برآورده‌کردن شروط سازمان همکاری شانگهای که حکم قانون داخلی را دارد و لازم‌‌‌‌‌الاجرا است، در همان جهت قوانین اف.ای.تی.اف است.

او در خبری دیگر از تبیین استراتژی واحد در همکاری با کشورهای خلیج‌فارس در مرکز پژوهش‌های اتاق خبر داد که در حال ایجاد بانک اطلاعاتی درباره کشورهای هدف است. به بیان معاونت بین‌الملل اتاق ایران اتاق بازرگانی همچنین پیگیر تاسیس دفاتر تجاری خارج از ایران است. در تاسیس این دفاتر تاکید بر حضور در مناطق حساس، از جمله قطب‌‌‌‌‌های مالی جهان است. حتی شهرهای مهم اروپایی نظیر پاریس و فرانکفورت مدنظر هستند و تاسیس آنها در حال پیگیری است.

او رویکرد اتاق را همکاری نزدیک با نهادهای متناظر در سطح داخلی دانست و افزود: میان این نهاد و نهادهای داخلی متناظر باید همکاری وجود داشته باشد و از موازی‌کاری پرهیز شود. برای نمونه همکاری با سازمان توسعه‌تجارت لازم است و این دو باید نقش مکمل یکدیگر را داشته باشند. او به رویکرد مثبت ریاست سازمان توسعه‌تجارت در دولت جدید به بخش‌خصوصی اشاره و اظهار کرد: بخش اقتصادی وزارت‌خارجه نیز نقشی بسیار اساسی دارد و ایده‌‌‌‌‌های کنونی آن هم بسیار خوب و قابل پیگیری است. از جمله این ایده‌‌‌‌‌ها رایزنان اقتصادی هستند که تاکید بر این است که در پیشینه آنها حتما فعالیت در بخش‌خصوصی وجود داشته باشد. همچنین سخن از اعزام رایزنان با رشته‌‌‌‌‌های تخصصی برای نمونه رایزن انرژی، رایزن نقل و انتقالات و مانند آن درمیان است.

لزوم حفظ استقلال اتاق
یاوری در ادامه بیان کرد: اتاق بازرگانی نهاد غیردولتی است و در مجلس نباید تصمیمی اتخاذ شود که به اعتبار و استقلال این نهاد قدیمی صدمه‌‌‌‌‌ای وارد شود و این امر قطعا به صلاح کشور نیست. در همه جهان بخش‌های غیردولتی از استقلال برخوردار هستند. او دلیل این امر را این نکته دانست که سازمان‌های غیردولتی می‌توانند در راستای منافع ملی در مجامع بین‌المللی به‌عنوان عضو ناظر حاضر شوند. امروز اتاق‌های بازرگانی در بسیاری از این نهادها کرسی نظارتی دارند. اتاق بازرگانی ایران نیز می‌تواند در سازمان‌هایی نظیر آنکتاد، آنسیترال و سازمان تجارت جهانی به‌عنوان عضو ناظر به فعالیت بپردازد و لازمه این کار حفاظت از وجهه غیردولتی و مردم‌‌‌‌‌نهاد این سازمان است. او همچنین به کریدور شمال‌جنوب اشاره کرد و از اهمیت حوزه اوراسیا سخن گفت. بنا به اظهار او راه‌آهن در ایران تحریم نیست و معافیت دارد. حتی در دوره ترامپ این معافیت وجود داشته است اما هیچ استفاده‌‌‌‌‌ای از ظرفیت‌های آن نشده است.

او درباره سرمایه‌گذاری خارجی نیز اظهاراتی کرد و گفت: مشکلات بسیاری در این زمینه وجود دارد و ایران کشوری سرمایه‌‌‌‌‌پذیر نیست. بسیاری از قوانین ضد‌سرمایه در ایران وجود دارد که باعث تردید سرمایه‌‌‌‌‌گذاران می‌شود و این شائبه را برای آنها ایجاد می‌کند که احتمالا سرمایه‌شان نابود می‌شود. او این مساله را در مورد فضای کسب‌‌‌‌‌وکار در ایران نیز صادق دانست که ما در آن تقریبا آخرین رتبه را در جهان داریم. بنا به تحلیل یاوری این موارد به‌علاوه مشکلات دیگر سبب‌شده است ما نتوانیم از ۷۰‌توافق دوجانبه‌‌‌‌‌ سرمایه‌گذاری مشترکی که با کشورهای جهان داریم استفاده کنیم. برای نمونه ایران با لوکزامبورگ هم توافق دوجانبه سرمایه‌گذاری دارد اما حتی یک توافق تجاری با این کشور وجود ندارد.

مهم‌ترین مانع در این زمینه بوروکراسی بسیار دست و پاگیر است و امیدواریم با اقداماتی که در حال انجام است در این زمینه موفقیت حاصل کنیم. از جمله این اقدامات کارهایی است که از سوی هیات مقررات‌‌‌‌‌زدایی پیگیری می‌شود که امیدواریم در این زمینه نتیجه‌‌‌‌‌بخش باشد و بتوانیم ارتباط معناداری با بخش دولتی ایجاد کنیم. او با بیان اینکه اکنون قوانین ایران آمادگی لازم را ندارند و شفافیت وجود ندارد، اضافه کرد: یکی از نتیجه‌‌‌‌‌های فقدان شفافیت بی‌‌‌‌‌اعتمادی مردم به تمام تصمیماتی است که اتخاذ می‌شود. برای نمونه توافقنامه‌‌‌‌‌ای که با چین امضا شد به دلیل فقدان شفافیت سبب شد مردم درباره آن بدبینی پیدا کنند و شایعاتی که مطرح می‌شود را تکرار کنند. مثلا شنیده شد که بر اساس یک بند ‌این قرارداد کیش را به چینی‌‌‌‌‌ها فروخته‌‌‌‌‌ایم. این ادعای کذب به دلیل فقدان شفافیت لازم تکرار می‌شود. به بیان او می‌شود نتیجه گرفت که علاوه‌بر تصحیح قوانین، شفافیت هم از لازمه‌‌‌‌‌های تبدیل کشور به کشوری سرمایه‌‌‌‌‌پذیر است.

مساله دیگری که این عضو اتاق مطرح کرد به این قرار است که ما کالای با ارزش صادر می‌کنیم و کالای بی‌‌‌‌‌ارزش وارد می‌کنیم. نفت و فولاد و فلزات قیمتی می‌‌‌‌‌فروشیم و در ‌برابر آن زیپ یا وسایل کمپینگ وارد می‌کنیم، چون اجازه نمی‌دهیم این کالاها که با ساده‌‌‌‌‌ترین فناوری‌ها قابلیت تولید دارند در داخل تولید شوند و به‌جای آن کالای بی‌‌‌‌‌کیفیت چینی وارد می‌شود. او همچنین به باورهای غلطی اشاره کرد که می‌گویند کالای باکیفیت نباید وارد شود و به این کالاها برچسب تجملی می‌زنند؛ درحالی‌که این باور کاملا غلط است و پایه اقتصادی هم ندارد. به بیان او  با همین عنوان جلوی واردات کالای باکیفیت از جمله خودرو را گرفتند و به آن برچسب خودروی لوکس زدند. سیاست درست این است که ما در عین اینکه تمام توان خود را برای تولید در بخش‌های غیرتحریمی بگذاریم، در همین حال جلوی واردات کالاهای باکیفیت را باز‌بگذاریم تا کسی که از راه مشروع کسب مال کرده است، آن را خریداری کند و با وضع مالیات بر آن کالا به اقشار ضعیف‌‌‌‌‌ کمک‌‌‌‌‌رسانی شود.

نمونه ناموفق جام‌‌‌‌‌جهانی قطر
یاوری نمونه عملکرد ناموفق را در زمینه جام‌جهانی دانست که هیچ تدارکاتی برای آن اندیشیده نشد. او گفت: انتظار داشتیم که گردشگر جام‌‌‌‌‌جهانی قطر به ایران بیاید. در کیش مزیت‌هایی نسبی از جمله در زمینه واردات خودرو و استفاده و خرید کالاهای باکیفیت وجود داشت که این مزیت نسبی کاملا ازمیان‌رفته است. وزیر قطری برای بازدید و درنظرگرفتن کیش برای گردشگران جام‌‌‌‌‌جهانی به این جزیره آمده بود و ما با خودروهای ۲۰‌ساله به استقبال او رفتیم. گویی ما انتظار داریم در کشوری که بالاترین درآمد سرانه در جهان را دارد و مردم عادی در آن خودروی باکیفیت آمریکایی و بریتانیایی سوار می‌شوند، با این کیفیت از وزیر آن پذیرایی کنیم و او قانع شود این مکان جای مناسبی برای پذیرایی از میهمانان جام‌‌‌‌‌جهانی است. او در توضیح این مطلب اضافه کرد: این در حالی است که می‌توانیم در زمینه جذب توریست بر اساس قوانین و باورهای خود عمل کنیم. امروز بازاری در جهان گسترده است که بازار‌حلال نام دارد.

نه‌تنها در زمینه غذا، بلکه توریسم حلال نیز امروز در جهان رواج دارد. ما می‌توانیم از ظرفیت‌های آن استفاده کنیم و پذیرای توریست‌هایی باشیم که پذیرایی از آنها با مبانی و قوانین کشور هماهنگی داشته باشد. او بوروکراسی کشور را بسیار پیچیده دانست و ادامه داد: برای نمونه ما نامه‌‌‌‌‌ای به وزارت صمت نوشته‌‌‌‌‌ایم و درخواست کرده‌‌‌‌‌ایم که برای فرودگاه‌‌‌‌‌های کشور از بادی‌اسکنرهایی که در روسیه به تعداد بالا تولید می‌شود، خریداری و استفاده کنند. این برای کشوری که می‌خواهد در جهان تجارت کند یا پذیرای گردشگران باشد مناسب نیست که فرودگاه‌‌‌‌‌های آن چنین فناوری ساده‌ای را نداشته باشند، اما این نامه با درخواست‌های مکرر ما همچنان بدون‌جواب مانده است.

یاوری همچنین از مخالفت اتاق با تاسیس دفاتر تجاری خبر داد و دلیل آن را چنین توضیح داد: با تاسیس یک دفتر و منصوب‌کردن یک کارمند که هیچ نفع و زیانی از تجارت ندارد کاری از پیش نمی‌‌‌‌‌رود، در صورتی‌که اگر همین دفتر از سمت بخش‌خصوصی تاسیس شود و شرکت‌های بزرگ در آن سهیم باشند با محاسبه سود و زیان و پیشرفت تجارت به ‌کار می‌‌‌‌‌نگرند.

او در ادامه بار دیگر تاکید کرد: اطلاع‌‌‌‌‌رسانی حقوقی بسیار مهم است چراکه اکنون بسیاری از متخصصان در زمینه تحریم‌ها به نظام مالی آن توجه ندارند. وزارت‌خارجه نمی‌تواند درخواست معافیت از تحریم را در اوفک پیگیری کند؛ چون به این معنی است که قاعده تحریم را پذیرفته‌‌‌‌‌ است اما بخش‌خصوصی قادر است این کار را در راستای منافع خود پیگیری کند. او در نهایت از ایجاد ۱۰ کارگروه برای کشورهای هدف در اتاق خبر داد تا به بررسی اشتراکات منطقه‌ای بپردازند و استراتژی واحدی برای تعامل با این کشورها تدوین کنند. او قاره آفریقا را بسیار مهم توصیف کرد و از تاسیس اتاق مشترک نیجریه و آفریقای‌جنوبی خبرداد.

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک