تولید زدایی به جای مانع‌زدایی

 کارآفرینان برتر در ششمین مراسم امین‌الضرب مورد تقدیر قرار گرفتند. این مراسم هرسال از سوی اتاق بازرگانی تهران برگزار می‌شود و امسال نیز با معرفی 8 کارآفرین همراه بود. اگرچه هرسال در این مراسم دولتی‌ها و مسوولان رده بالای کشور برای استماع مشکلات کارآفرینان کشور حضور داشتند، اما امسال خبری از حضور این مقامات نبود.

البته گلایه‌های بخش خصوصی از وضعیت کسب‌وکار مطابق هر سال مطرح شد. به این امید که گوش شنوایی برای صحبت‌های‌شان وجود داشته باشد. اما رئیس اتاق تهران معتقد است نه تنها موانع کسب‌وکار با وجود این همه گلایه برداشته نشده، بلکه جاده سنگلاخ کارآفرینی ناهموارتر از گذشته شده است.

او از وضعیت کنونی ابراز نگرانی و نتیجه رفتارهای دهه‌های گذشته را ریزش سرمایه‌های اجتماعی عنوان کرد. کوچ کارآفرینان و سرمایه‌گذاران در کنار مهاجرت نخبگان علمی، موضوعی دیگری بود که مسعود خوانساری از آن به عنوان «یک تلنگر جدی برای سیاستگذاران و دولتمردان» یاد کرد. او که به نمایندگی از فعالان اقتصادی پشت تریبون قرار گرفته بود، خواستار بازگشت به منطق حکمرانی صحیح شد.

به گفته رئیس اتاق تهران، اگر دولت‌ها اسیر بوروکراسی پیچیده شده‌اند و اگر توان همراهی ندارند، حداقل مانع نشوند و اجازه دهند بازسازی اقتصاد ایران به‌ دست کارآفرینان وطن‌دوست به انجام برسد.

در این مراسم یونس ژائله، بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت شیرین‌عسل و سومبات هاکوپیان،‌ بنیان‌گذار پوشاک صنعتی هاکوپیان تندیس امین‌الضرب دریافت کردند. همچنین سیدمحمود دعایی پیشکسوت حوزه نشر و فرهنگ، محمد ظهیر بنیان‌گذار کارخانه لبنیات می‌ماس، فضل الله جواهری از بنیان‌گذاران و احیاگران مجموعه‌های صنعتی الکترود یزد، صنایع مفتولی زنجان، فرج الله معماری رئیس هیات‌مدیره گروه صنعتی آریا ترانسفو، محمد عرب بنیان‌گذار شیما کفش و مظفر عبدالله بنیان‌گذار گروه صنعتی روژین از دریافت‌کنندگان نشان و لوح امین‌الضرب بودند.

گلایه از فضای نامساعد کسب‌وکار

خوانساری در ششمین مراسم امین‌الضرب، هدف از برگزاری این مراسم را  تقدیر از کارآفرینان برتر کشور اعلام و ابراز امیدواری کرد که ششمین دوره این مراسم، زمینه‌ساز نهادینه‌‌سازی فرهنگ پاسداشت مقام کارآفرین و سرمایه‌گذار در کشور باشد.او گفت: طی 6سال گذشته ضمن برگزاری مراسم امین‌الضرب و انتخاب کارآفرینان برتر کشور، رصد دقیقی از فضای کسب‌وکار کشور صورت پذیرفته و متاسفم امروز به شما اعلام کنم «هرسال دریغ از پارسال». یعنی طی این مدت، نه تنها موانع کسب‌وکار برداشته نشده که دست‌اندازهای جدیدی هم اضافه شده‌ و جاده سنگلاخ کارآفرینی، ناهموارتر از گذشته شده ‌است.

او افزود: برای تفسیر شرایط امروز به مولفه‌های روشنی از جمله تحریم‌های خارجی، وضعیت سیاست داخلی، خودتحریمی‌ها، رشد نرخ تورم، افزایش حجم نقدینگی، سیلاب کسری بودجه دولتی و بی‌انضباطی مالی و در یک کلام فضای نامساعد کسب‌و‌کار می‌توان اشاره کرد.به گفته خوانساری، هرکدام از این موارد چنان قدرتی دارد که یک اقتصاد سالم و پویا را زمین‌ گیر کند. اما از همه اینها مهم‌تر و بلکه مقدم برتمامی‌شان، حکمرانی نامطلوب است.

رئیس اتاق تهران با بیان اینکه وضعیت کنونی نگران‌کننده است، ادامه داد: نه تنها از منظر اقتصاد که حتی از زاویه دید سیاسی-اجتماعی هم شرایط کشور را باید جدی پنداشت. امروز شاهدیم که نمادهای نارضایتی اقتصادی در رفتارهای عمومی مردم آشکار و هر روز بیشتر می‌شود. درواقع آستانه تاب‌آوری و واکنش‌پذیری جامعه به شدت کاهش یافته است.

او اظهار کرد: با نگاه به این وضعیت و تایید آن، تقریبا تمام مدیران و مسوولان تصمیم‌گیر کشور تاکید دارند که مساله اول امروز ایران بازسازی اقتصاد، برمبنای عمل به مولفه‌های حکمرانی مطلوب، فاصله گرفتن از رفتارهای غیرکارشناسی، بخشی‌نگری است. به اعتقاد خوانساری، حاصل رفتارهای چند دهه گذشته ریزش سرمایه اجتماعی است که باید با تغییر ریل رفتارها، مانع از ادامه این وضعیت شد.

او با بیان اینکه اشاره به این موارد، سیاه‌نمایی نیست و از زبان بیگانه هم بیان نمی‌شود، عنوان کرد: این موارد، درددل کسانی است که با وجود تمام ناملایمات، پای این کشور ایستاده‌اند، کسب‌وکارشان را رها نکرده و همچنان به تولید ادامه می‌دهند. آنان امروز یک تقاضای آشکار از حاکمیت دارند و آن بازگشت به منطق حکمرانی صحیح و در تراز کشورهای توسعه‌یافته‌ است.

رئیس اتاق تهران با اشاره به وضعیت کشورهایی که به سمت توسعه گام برداشتند، گفت: فارغ از جلوه‌های سیاسی، سوال این است که چطور سنگاپور، مالزی، چین، ترکیه و بسیاری دیگر کشورها از مهلکه فقر و تباهی نجات یافتند و به دل توسعه قدم گذاشتند؟ چه کیمیایی در رفتار آنها پنهان است که برایشان راه را هموار می‌سازد؟ آیا دسترسی به آن با وضعیت امروز برای کشور ما ناممکن به نظر می‌رسد؟ با اطمینان باید گفت که راه چاره برای گذر از این شرایط،‌ برنامه‌ریزی دقیق و عمل به حکمرانی صحیح است.

مهاجرت‌های نگران‌کننده

خوانساری در ادامه صحبت‌های خود به این نکته نیز اشاره کرد که امروز فعالان اقتصادی در مرکز توفان‌هایی ایستاده‌اند که هر وزش بادی، شرایط آنها را بیش از بیش متلاطم می‌سازد.

به گفته او، دستیابی به توافق یا عدم آن، برخوردهای سلیقه‌ای در وزارتخانه‌ها، فقدان عزم جدی برای حل مسائل جاری، ناسازگار‌های سازمانی به‌خصوص در نهادهایی مانند گمرک، تامین اجتماعی، سازمان مالیاتی، بانک‌ها و چندین دستگاه دیگر، همچنین قیمت‌گذاری‌های دستوری و پافشاری بر اقتصاد دولتی و عدم واگذاری کارها به بخش خصوصی همگی نمونه‌های آشکاری از مسائلی است که یک کارآفرین ایرانی باید روزانه به جنگ آنها برود.

او سپس به مساله مهاجرت کارآفرینان و سرمایه‌گذاران در کشور اشاره کرد و گفت: متاسفانه در یک سال گذشته در کنار مهاجرت نخبگان دانشگاهی و علمی، بسیاری از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران هم که خسته و ناامید از چشم‌انداز اصلاح شرایط شده‌اند، در حال خروج از کشورند و نگران‌کننده‌تر اینکه این اتفاق در نسل جوان کارآفرین استارت‌آپی به سرعت رو به افزایش است. تنها کافی است از مدیران استارت‌آپ‌های برتر ایرانی سوال کنید که چند نفر از نیروهایشان را در ماه‌های گذشته به‌دلیل مهاجرت از دست داده‌اند تا به عمق تاسف بار این موضوع پی ببرید.

او ادامه داد: کوچ جوانان و سرمایه‌گذاران کارآفرین به کشورهای دیگر باید یک تلنگر جدی برای سیاستگذاران و دولتمردان محسوب شود و به جای تلاش برای ساده‌انگاری آن یا پوشاندنش در پستو و انکار باید با پذیرش این واقعیت تلخ به دنبال ریشه یابی و برطرف کردن موانع باشند.

به گفته رئیس اتاق تهران، امروز در ایران به جای مانع‌زدایی، هر روز شاهد مانع‌تراشی‌های تازه هستیم و متاسفانه سیاستگذاران به جای بهبود فضای کسب‌وکار با تدوین، صدور و تصویب برخی بخشنامه‌ها و قوانین مسیر کار و کارآفرینی را پیچیده‌تر از قبل می‌کنند و در این شرایط است که جوان کارآفرین یا سرمایه‌گذار وقتی با ویزای استارت‌آپی یا سرمایه‌گذاری کشوری دیگر و مشوق‌های‌شان مواجه می‌شود، نه برای ماندن در کشور که برای ساخت آینده خود در کشوری دیگر برنامه‌ریزی می‌کند.

او ادامه داد: یک نظرسنجی که اخیرا توسط مرکز پژوهش‌های مجلس صورت گرفته است، نشان می‌دهد مهم‌ترین نارضایتی سرمایه‌گذاران «عمل نکردن مسوولان به وعده‌هایشان» است، صدها وعده‌ای که برای بهبود شرایط در سال‌های گذشته داده شده اما در انتها نه تنها به بهبود وضعیت منتهی نشده که متاسفانه در بسیاری از مواقع بر خلاف آن عمل شده و شرایط کار را پیچیده‌تر از گذشته کرده ‌است.

خوانساری در بخش دیگری از صحبت‌های خود اظهار کرد: بخش خصوصی ایران از تبار امین‌الضرب‌هاست. از بازماندگان ملک‌التجارهاست. خود را وارث افرادی مانند معین‌التجار بوشهری و صاحب تاریخی 138ساله می‌داند. همین است که امروز و همزمان با باریدن باران مشکلات از زمین و آسمان، این کارآفرینان خستگی‌ناپذیر، سرجای خود ایستاده‌اند و رنج‌ها را به موفقیت تبدیل می‌کنند.

یکی از مفاخر کشور گفته بود «از دل غم‌های بزرگ باید کارهای بزرگ خلق شود»؛ امروز به شما اطمینان می‌دهم که مصداق عمل به این جمله بیش از هر قشر و گروه دیگری، در رفتار کارآفرینانی پیداست که حاضر نشدند، کسب‌وکارشان را رها سازند و گوشه عافیت بطلبند.

کارآفرین متعهد ایرانی، اگرچه در سکوت است، ولی بی‌اعتنا به موضوعات پیرامون خود نیست. به شما قول می‌دهم که این کارآفرینان اگر در کشور دیگری زیست می‌کردند و اگر موقعیت افرادی مانند بیل گیتس، وارن بافت و دیگران را داشتند، قطعا می‌توانستند از آنان سرآمدتر شوند. امروز مساله ما نه تنها کسب‌وکار و کارآفرینی بلکه آینده ایران است. کارآفرینان مانده‌اند که فردای ایران را بسازند و اجازه ندهند این کشور در توفان مهیب بحران اقتصادی، ویران شود.

او همچنین گفت: جامعه کارآفرینی متعهد ایران تاکنون، قحطی، کودتا، جنگ و تحریم‌ دیده، ولی هیچ‌گاه پا پس نکشیده‌ است. کارآفرین وفادار به این سرزمین، حاضر نیست، سرخوشی زندگی در سویی دیگر از این کره خاکی را به قیمت تنهایی ایران واگذارد. همه ما برای ایران، برای سرزمینمان، برای فردای فرزندانمان کار می‌کنیم.

اگر دولت‌ها اسیر بوروکراسی پیچیده شده اند و اگر توان همراهی ندارند، حداقل مانع نشوند و اجازه دهند، بازسازی اقتصاد ایران به دست کارآفرینان وطن‌دوست به انجام برسد. هنوز امیدهای بسیاری باقی است. نباید آنها را نقش برآب کرد.

به گفته او، امسال با وجود بحران‌های مالی با پذیرش ریسک کرونا و با وجود همه ناملایمات، جشن امین‌الضرب را به انگیزه تقدیر از کارآفرینان وطن‌دوست برگزار کردیم. آنها اگر از سوی هیچ نهاد دولتی حمایت نمی‌شوند، باید بدانند که دوستانشان در بخش‌خصوصی، در کنارشان ایستاده و حمایتشان می‌کنند. هنوز امیدواریم که با اصلاح روند حکمرانی در کشور، امید به مردم بازگردد و سرمایه اجتماعی،‌ دوباره زنده شود. به همین امیدهاست که زنده‌ایم، نه برای خودمان که برای ایران.