ریزش و رویش در ۲۰ مقصد صادراتی

این درحالی است که دو کشور برزیل و ایتالیا که در آمار 5 ماه منتهی به مرداد در بین مقاصد عمده قرار داشتند، از این لیست حذف شده‌اند. موضوعی که حکایت از ورود تجار ایرانی به بازارهای جدید دارد.
بزرگ‌ترین خریداران کالای ایرانی در نیمه نخست امسال معرفی شدند. جدیدترین گزارش منتشر شده از سوی سازمان توسعه تجارت، حاکی از آن است که تجار ایرانی به دنبال بازارگشایی هستند و مقاصد جدیدی را برای فروش کالاهای خود مورد هدف قرار داده‌اند. افزایش ارزش صادرات کالا به کشورهای آفریقایی از یک‌سو و حضور میانمار به‌عنوان کشوری جدیدالورود به جمع 20 مقصد صادراتی از سوی دیگر، دلیلی بر این ادعاست.

نفوذ ایران در بازارهای آفریقا در سال‌1400 رنگ دیگری به خود گرفت؛ به‌گونه‌ای که به‌تدریج شاهد حضور کشورهای آفریقایی در بین 20 مقصد عمده صادراتی بودیم. رشد قابل‌توجه صدور کالا به آفریقای‌جنوبی و غنا بیانگر آن است که بازارهای آفریقا به یکی از بازارهای جذاب برای ایرانیان تبدیل شده است.

بررسی مقاصد صادراتی ایران در 5‌ماه منتهی به مرداد امسال و مقاصد نیمه نخست امسال نشان می‌دهد میانمار و آفریقای‌جنوبی توانسته‌اند به‌جای برزیل و ایتالیا در جمع 20 مقصد صادراتی بنشینند.

البته در آمارهای ‌ماه‌های گذشته دیگر کشورهای آفریقایی (ساحل‌عاج و الجزایر) هم در جمع مقاصد عمده صادراتی دیده می‌شدند که در رقابت با کشورهای دیگر از لیست 20 مقصد اول خارج شده و جای خود را به مقاصد دیگر دادند.

اما موضوع نگران‌کننده درباره ارقام منتشر شده در گزارش سازمان توسعه تجارت، سهم بالای این 20کشور از کل ارزش صادرات نیمه نخست‌1400 است. صادرات ایران به 20 مقصد نخست، سهم 6/ 92درصدی را از کل صادرات نیمه اول به خود اختصاص داده است و نشان از عدم‌تنوع در مقاصد صادراتی دارد.

موضوعی که فعالان اقتصادی از آن به‌عنوان یکی از تهدیدهای صادرات کشور یاد می‌کنند. علاوه‌بر‌این بیشترین تمرکز صادرات، بر روی 10 مقصد نخست است که بیش از 85‌درصد از ارزش کل صادرات ایران را در اختیار گرفته‌اند.

 20 مقصد صادراتی نیمه نخست
بر اساس گزارش سازمان توسعه تجارت، 20 مقصد نخست صادراتی کشور توانسته‌اند سهم 6/ 92درصدی را از کل صادرات نیمه نخست به خود اختصاص دهند. ارزش صادرات به این کشورها با افزایش 8/ 60درصدی به 20 میلیارد و 199 میلیون دلار رسیده و وزن کالاهای صادر شده به این 20مقصد نیز با افزایش 9/ 31‌درصدی، 54 میلیون و 668 هزار تن رقم خورده است.

این گزارش می‌افزاید: «10‌کشور نخست صادراتی 3/ 85درصد سهم ارزشی از کل صادرات این بازه زمانی را به خود اختصاص داده‌اند.»  

کشور چین مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین شریک تجاری ایران است و صدرنشین مقاصد صادراتی کشور در نیمه نخست. رشد صادرات به چین 77‌درصد به لحاظ ارزشی و 13‌درصد به لحاظ وزنی بوده است و سهم این کشور از کل صادرات 6 ماهه امسال، به 1/ 30‌درصد رسیده است.

در این گزارش آمده است: «از دلایل مهم رشد مثبت و تغییرات صورت گرفته در میزان رشد ارزش صادرات ایران به چین و واردات ایران از آن کشور را می‌توان عزم مقامات بلندپایه دو کشور در گسترش روابط و همکاری‌های تجاری- اقتصادی دو‌جانبه برشمرد.

البته افزایش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی ناشی از افزایش قدرت خرید طبقه متوسط چینی و الزامات اجرای پروتکل‌های گیاهی و آبزیان نیز از دیگر دلایل این رشد است. از دیگر عوامل موثر در افزایش حجم تجارت دو کشور هم به خیز اقتصادی چین در 6 ماهه اول 2021 برمی‌گردد.»

عراق دومین مقصد صادراتی کشور در نیمه نخست است که سهم 6/ 17 درصدی را از کل صادرات به خود اختصاص داده است. صادرات ایران به عراق از نظر ارزشی 29‌درصد و از نظر وزنی 49‌درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد کرده است.

صدور کالا به ترکیه با رشد 247‌درصدی در ارزش و 396درصدی در وزن روبه‌رو بوده و سهم این کشور از کل صادرات در این بازه زمانی 6/ 10درصد ثبت شده است. عمده اقلام صادراتی ایران به ترکیه در 6 ماهه نخست سال‌1400 عبارتند از: آلومینیوم به‌صورت کارنشده، غیرممزوج، روی غیرممزوج محتوی 95/ 99تا99/ 99 درصد وزنی به‌صورت کارنشده، اوره حتی به‌صورت محلول در آب، کاتد و قطعات کاتد از مس تصفیه‌شده، پلی‌پروپیلن گرید نساجی، زیورآلات، جواهرات، صنایع‌دستی تزئینی، پلی‌اتیلن گرید فیلم با وزن مخصوص (چگالی) کمتر از 94درصد، اتیلن‌گلیکول، سوسپانسیون پلی کلرور وینیل، هندوانه تازه.

در این گزارش عنوان شده است که دلیل اصلی روند افزایشی ارزش صادرات ایران به ترکیه در پنج‌ماه نخست سال‌جاری، بازگشایی مرزهای مشترک با ترکیه است که در بازه زمانی مشابه سال قبل به مدت 103 روز مرز رسمی ایران و ترکیه به دلیل کنترل ویروس کووید-19 مسدود شده بود.

پیش‌بینی می‌شود در صورت تکمیل واکسیناسیون دز دوم در هر دو کشور و آغاز ترددهای مسافری، به عادی‌سازی تجارت بین دو کشور و از سرگیری مبادلات تجاری خواهد انجامید.

امارات به‌عنوان چهارمین مقصد صادراتی ایران در نیمه نخست امسال است که سهم 3/ 10‌درصدی از کل صادرات را به خود اختصاص داده است. صادرات به این کشور اگرچه از نظر ارزشی رشد 16درصدی داشته ولی از نظر وزنی با کاهش 18درصدی روبه‌رو بوده است.

سهم 6/ 4درصدی افغانستان از صادرات 6 ماهه نخست امسال، این کشور همسایه را در رده پنجم قرار داده است، اما صدور کالا به این کشور هم از نظر ارزشی و هم از نظر وزنی با افت 10 و 25‌درصدی روبه‌رو بوده است. در حقیقت افغانستان کشوری وارد‌کننده است و صادراتش محدود به محصولات کشاورزی و تولید محصولات دامی و سنگ‌های معدنی است.

با توجه به تغییرات ایجاد‌شده در راس هرم حکومتی افغانستان و حضور نیروهای طالبان در آن کشور و درگیری و مباحث امنیتی پیش‌آمده مطمئنا تا عادی‌سازی شرایط به‌وجود آمده اقتصاد و تجارت این کشور و به‌تبع آن مراودات تجاری با جهان و به‌ویژه کشور‌های همسایه تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت.

همچنین با لحاظ شرایط وارده و احتیاط تجار، در‌ماه‌های آتی صادرات به افغانستان با کاهش روبه‌رو خواهد شد. مهم‌ترین اقلام صادراتی به افغانستان شامل مواد ساختمانی به‌ویژه سنگ و گچ، فرش، تجهیزات ساختمانی کابل، سیم و مفتول، مواد خوراکی مانند شیرینی‌جات، انواع نان، رب‌گوجه فرنگی وغیره، وسایل الکترونیک و شوینده‌ها است.

هند و پاکستان به ترتیب در رده‌های ششم و هفتم مقاصد عمده صادراتی قرار گرفته‌اند. هندی‌ها در نیمه نخست امسال توانسته‌اند سهم 8/ 3درصدی را از کل صادرات ایران در این بازه زمانی از آن خود کنند. فروش کالا به هند از نظر ارزشی 115‌درصد و ازنظر وزنی 37‌درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است.

در این گزارش آمده است: «بهبود وضعیت اقتصادی هند (پس از دوره طولانی رکود اقتصادی در هند به‌خاطر شیوع ویروس‌کرونا)، در افزایش صادرات ایران به هند تاثیرات مثبتی داشته است.»

در عین حال پاکستان با سهم 5/ 2‌درصدی و رشد ارزشی 38درصدی و رشد وزنی 40‌درصدی در رده بعدی قرار گرفته است. بر اساس این گزارش، «از دلایل افزایش صادرات می‌توان به بهبود مناسبات سیاسی و روابط اقتصادی و بازرگانی دو کشور و فراهم‌شدن بهتر بسترهای قانونی و مقرراتی در اجرای موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی و هم‌گرایی بین سازمان توسعه تجارت با دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، فعال‌تر شدن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان، اتاق مشترک ایران و پاکستان و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی، برای تسهیل و رفع موانع تجارت با پاکستان اشاره کرد.» هشتمین مقصد عمده صادرات ایران، ‌اندونزی با سهم 3/ 2‌درصدی از کل صادرات ایران در نیمه نخست امسال است. صدور کالا به این کشور 118درصد از نظر ارزشی و 14‌درصد از نظر وزنی افزایش داشته است.

در این گزارش آمده است: «از دلایل افزایش صادرات به‌اندونزی، افزایش صادرات محصولات نیمه‌تمام از آهن یا فولاد به میزان 53 میلیون دلار و همچنین کربنات دی‌سدیم به میزان 4‌میلیون دلار می‌توان اشاره کرد.»

تایلند با سهم 2/ 2‌درصدی از کل ارزش صادرات 6ماهه کشور نهمین مقصد صادراتی ایران است که رشد ارزشی 161‌درصدی و رشد وزنی 48درصدی را تجربه کرده است. از دلایل افزایش صادرات به تایلند نیز می‌توان به افزایش صادرات محصولات نیمه‌تمام از آهن و فولاد به میزان 170 میلیون دلار، افزایش صادرات شمش از آهن و فولاد به میزان 2میلیون دلار و همچنین افزایش صادرات روی غیرممزوج به میزان یک‌میلیون دلار اشاره کرد.

عمان نیز دهمین کشور خریدار کالاهای ایرانی است که سهم آن از کل صادرات نیمه نخست به 3/ 1درصد می‌رسد. صادرات به این کشور از نظر ارزشی 66درصد و از نظر وزنی 41‌درصد رشد داشته است. یازدهمین مقصد صادرات ایران در نیمه نخست امسال را روسیه با سهم 2/ 1‌درصدی در اختیار گرفته است.

صدور کالا به این کشور از نظر وزنی رشد 8درصدی و از نظر ارزشی رشد 34‌درصدی داشته است.  غنا و ازبکستان با سهم یک‌درصدی از کل ارزش صادرات در نیمه نخست، دوازدهمین و سیزدهمین مقاصد صادراتی ایران در این بازه زمانی هستند.

صادرات به غنا در 6 ماهه منتهی به شهریور امسال 391‌درصد از نظر ارزشی و 189‌درصد از نظر وزنی رشد کرده است. صدور کالا به ازبکستان هم لحاظ ارزشی رشد 327‌درصدی و از لحاظ وزنی رشد 437‌درصدی داشته است.

صدور کالا به جمهوری‌آذربایجان در نیمه نخست امسال سهم 8/ 0درصدی از کل ارزش صادرات کشور در این بازه را به خود اختصاص داده و این کشور به چهاردهمین مقصد صادراتی ایران تبدیل شده است. صدور کالا به این کشور رشد ارزشی 25‌درصدی و رشد وزنی 22‌درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است.

ارمنستان و ترکمنستان با سهم 7/ 0‌درصدی از کل صادرات کشور پانزدهمین و شانزدهمین مقاصد صادراتی ایران در نیمه نخست امسال هستند. صدور کالا به ارمنستان رشد ارزشی 63‌درصدی و رشد وزنی 23‌درصدی داشته است. همچنین ارزش صدور کالا به ترکمنستان در این مدت زمان نسبت به بازه مشابه سال قبل 194‌درصد و وزن این کالاها 217‌درصد رشد داشته است.

آلمان با سهم 6/ 0‌درصدی از کل ارزش صادرات ایران در نیمه نخست، هفدهمین مقصد صادراتی است و صدور کالا به این کشور رشد 40‌درصدی ارزشی و افزایش 120‌درصدی وزنی را به ثبت رسانده است.

در عین حال کشور میانمار (برمه) برای نخستین‌بار در جمع عمده مقاصد صادراتی جای گرفته و توانسته سهم 5/ 0‌درصدی را از کل صادرات ایران در نیمه نخست به خود اختصاص دهد و به هجدهمین مقصد صادراتی ایران در این بازه زمانی تبدیل شود.

صادرات به این کشور از نظر وزنی رشد 77‌درصدی داشته اما وزن کالاهای صادرشده به این کشور افت 5‌درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است.

کشور میانمار از کشورهای جدید بازار هدف صادراتی ایران بوده و از چشم‌انداز رشد میزان صادراتی بسیار مطلوبی برای تجار ایرانی برخوردار است.

عمده محصولات صادراتی ایران به کشور میانمار عبارتند از: انواع شمش و میلگرد فولادی، کود اوره و قیر. البته زمینه صادرات کالاهای پتروشیمی، محصولات کشاورزی و مواد غذایی ایران از جمله انواع خشکبار و میوه‌های تازه به آن کشور نیز وجود دارد.

آفریقای‌جنوبی و سوریه نیز هر‌یک نیم‌درصد از ارزش کل صادرات 6 ماهه ایران سهم دارند و به ترتیب جایگاه نوزدهم و بیستم را به خود اختصاص داده‌اند، اما رشد چشمگیر ارزش صادرات به آفریقای‌جنوبی (489‌درصد) و افزایش قابل‌توجه وزن کالاهای صادر شده به این کشور (242 درصد) نشان می‌دهد که ایران قصد دارد به کشورهای آفریقایی نفوذ کند.

این کشور در نیمه نخست امسال در جمع 20 مقصد صادراتی ایران جای گرفته است. صدور کالا به سوریه نیز از نظر ارزشی رشد 60‌درصدی و از نظر وزنی رشد 2‌درصدی داشته است.

ویکی پلاست| مرجع بازار صنعت پلاستیک