مال بد بیخ ریش صنایع پایین دست

همه ما به خوبی می دانیم که احتمال وجود خطا و عدم انطباق در یک پروسه تولیدی و یا حتی خدماتی که خروجی آن برای مشتری ارسال شده است امری طبیعی  و اجتناب ناپذیر است ولی آنچه مهم است نحوه برخورد با مشتری وگوش دادن به صدای او برای رفع مشکل در کوتاه مدت و پیشگیری از وقوع مجدد در آینده است.

به همین منظور اندیشمندانی بزرگ همچون شوهارت و یا دمینگ با استفاده از واحدهای کنترل و تضمین کیفیت رویکردهای مدیریت کیفیت را در سازمان‌ها تعریف کردند و با استفاده از روش هایی مانند چرخه دمینگ، شش سیگما، خطای صفر و... در خطوط تولید و پس از آن مباحثی مانند مدیریت مشتری ناراضی به توسعه کیفیت در سازمان ها پرداختند.

در بازارهای آزاد و رقابتی سازمان هایی که از این اصول سرپیچی کنند و نتوانند مشتریان را به خاطر وجود و یا تکرار عدم انطباق در محصول نهایی راضی کنند با عدم انتخاب مجدد و بدنامی توسط مشتری جریمه شده و به تدریج از گوی رقابت خارج می‌شوند.  

ولی در بازار محصولات پتروشیمی ایران هر چند کالا از فیلتر بورس کالا و با سپردن تعهداتی نسبت به انطباق محصول تحویلی با برگه های فنی و استانداردهای تعریفی عرضه می‌شود ظاهرا برای اعتراض در هنگام بروز مشکلات کیفی و کمی در مواد اولیه توسط عرضه کنندگان خلاء‌هایی وجود دارد که اثبات موضوع و به نتیجه رسیدن اعتراض توسط صنایع پایین دست را با چالش مواجه کرده است و تجربه نشان داده تولیدکنندگان به‌جای اعتراض و پیگیری با روش‌های خود و گاهی با تغییر در فرآیند تولید سعی در اصلاح قسمتی از مشکل کیفی می‌کنند و در صورت عدم توانایی در اصلاح مشکل، ریسک تولید را به مصرف کننده نهایی منتقل می‌کنند که این موضوع در رابطه با محصولات بادوام و استراتژیک مانند قطعات خودرو و یا لوله های گاز و آب پلی اتیلن و یا لوله و اتصالات پی وی سی بسیار خطرناک و پرهزینه است.

در مورد مشکلات کمی مانند خالص نبودن وزن بار یا وجود رطوبت و هم وزن نبودن کیسه های یک بچ تولیدی صنایع پایین دست یا از جیب خود هزینه ها را پرداخت می‌کنند و یا با اضافه کردن درصدی پِرت مواد به قیمت تمام شده خود بار مالی این موضوع را به مصرف کننده نهایی منتقل می‌کنند.

دلایل عدم پیگیری اعتراض توسط صنایع پایین دست چیست؟

چنانچه خریدار مواد اولیه را از بازار آزاد تهیه کرده باشد که دستش به جایی بند نیست و با هرآنچه که خریده و یا شرایط واسطه باید بسازد ولی چنانچه از بورس کالا خرید کرده باشد به دلایل زیر می‌توان اشاره کرد:

انحصار تأمین مواد اولیه توسط پتروشیمی های داخلی

با توجه به شرایط ویژه کشور و عدم واردات مواد اولیه پتروشیمی، تأمین مواد در انحصار تولیدکنندگان داخلی در بالادست است و این انحصار بهترین فرصت برای سازمان‌های غیر پاسخگو است و از طرفی به علت عدم تنوع منبع تأمین، صنایع پایین دست به اعتراض به صورت تحدیدی برای فعالیت بلند مدت خود نگاه می‌کنند.

مشخص نبودن مسیرهای پیگیری و روزمرگی صنایع پایین دست

تولیدکنندگان در پایین دست یا به مکانیزم‌های قانونی اعتراض اشراف ندارند یا آنقدر دچار روزمرگی و فعالیت‌های جاری هستند که عطای نامه نگاری و پیگیری مشکلات کیفی را به لقایش می‌بخشند که در این بین نقش و جایگاه انجمن های صنفی و تعاونی های تامین نیاز و حمایت و پیگیری آنها ضروری و لازم است.

بروکراسی اداری در صنایع بالادست

معمولا مانند سازمان های دولتی، صنایع بالادست نیز با بروکراسی پیچیده اداری مدیریت می شوند و در این بین، فرد پیگیر اعتراض را آنقدر بین واحدهای مختلف و بین کارمندان واحدها پاس‌کاری می‌کنند که با به وجود آمدن یک روند فرسایشی، فرد خسته شده و از پیگیری خود دست بردارد.

تسویه قبل از تحویل کالا

با توجه به عرضه و معامله کالای پتروشیمی در بورس، کالا پس از تسویه بهای معامله تحویل خریدار می‌شود و در صورت بروز مشکل ریسمانی برای چنگ زدن و احقاق حق خود ندارد.

نظارت بورس کالا

بورس کالای ایران، بازاری قانونمند، شفاف و مطمئن! این شعار بورس کالای ایران است ولی این سازمان رسالت خود را بیشتر برای نظارت بر عرضه و پس از آن تسویه وجه کالا تا ساعت 13 حداکثر سه روز کاری بعد از انجام معامله و پس از آن فعال کردن جریمه 25 هزارم درصد ارزش معامله برای فرد خاطی و در صورت عدم تسویه تا قبل از روز هفتم تقویمی فسخ معامله با کسر 5 درصد ارزش معامله و یا درصورت تسویه شروع فرآیند تحویل حداکثر سه روز کاری برای قراردادهای نقدی و 5 روز تقویمی برای قرارداد های سلف کمتر از 30 روز و حداکثر 15 زور برای قراردادهای سلف بالای 30 روز بدون مشخص کردن جریمه فروشنده تعریف کرده است و کیفیت کالا را به گرفتن گواهی کیفیت کالا حواله کرده و بیش از این روش مشخصی برای نظارت بر روی کیفیت کالا و روش اعتراض در صورت مغایرت تعریف نشده هر چند در شرایط ورود کالا به بورس فرمی به عنوان الزام فروشنده برای فراهم نمودن شرایط بازدید از خط تولید و انبار عرضه کننده حسب درخواست هیئت پذیرش یا بورس ارائه شده است.

بهرحال موارد فوق گوشه ای از مشکلات صنایع پایین دست است که کمیته تخصصی پتروشیمی که با حضور نمایندگان سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف کننده، بورس کالا، وزارت صمت، اتاق بازرگانی و دفتر توسعه صنایع پایین دستی تشکیل می شود می‌تواند با ورود به موضوع و تدوین راهکار و دستورالعمل های مشخص و یا اطلاع رسانی و آموزش قانون در صورت وجود از تولیدکنندگان صنایع پایین دست برای رشد صنعت پتروشیمی و ایجاد زنجیره ارزش افزوده در کشور کمک کند.

مجید کرباسی زاده/ عضو انجمن پلیمر استان اصفهان

 

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک