نقش بورس‌کالا و انرژی را در عبور از تحریم‌ها

به گزارش ویکی پلاست به نقل از دنیا اقتصاد، تحقق هدف مرجعیت کشف قیمت حامل‌های انرژی در منطقه خاورمیانه با جلب اعتماد و مشارکت دولت و وزارتخانه‌های مربوطه مانند صنعت، کشاورزی و نفت در بستر بورس‌کالا و انرژی موضوعی است که سال‌ها است مطرح می‌شود اما تقریبا بورس‌های ما هیچ‌گاه نتوانستند از محدوده مشخصی که برای خود تعریف کرده‌اند و بازارهای داخلی را در بر می‌گیرد فراتر روند.

سدشکنی دو بازار در تحریم

این سکون در بورس‌های کالایی - به‌رغم آنکه بازارهای داخلی از این کانال‌ها نسبتا خوب مدیریت می‌شوند - اما فرصت‌های مهمی را از کشور گرفته که شرایط تحریمی یکی از آن فرصت‌ها است که در آن بورس می‌توانست به‌عنوان بازوی موثری نقش‌آفرینی کند.

با این حال باید بورس انرژی را در این وضعیت موفق‌تر ارزیابی کرد. این بازار توانسته در شرایط تحریم وضعیت نسبتا مناسبی را برای صادرات فرآورده‌های نفتی فراهم کند اما جای کار هنوز زیاد است.

ایجاد بازار شفاف برای تسهیل معاملات و کشف نرخ قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه‌ای براساس مکانیزم عرضه و تقاضا همراه با تضمین تعهدات طرفین معامله، طراحی ابزارهای تامین مالی و مدیریت ریسک فرآیند تولید و تجارت را تسهیل می‌کند؛ بنابراین تحقق اهداف یادشده در مقطع فعلی از اقتصاد کشور و تحت فشارهای بین‌المللی می‌تواند سهم قابل‌توجهی از دغدغه‌های فعالان اقتصادی را به خصوص در حوزه صادرات بکاهد؛ از طرفی دولت بورس‌های کالایی را نقطه تلاقی تنظیم بازار داخلی و صادرات می‌داند؛ درحالی‌که این عقیده می‌تواند در عمل بر تداوم روند صادرات غیرنفتی اثر منفی بگذارد.

چالش تعادل در بازارهای داخلی و صادراتی

 سعید ترکمان‌دهنوی، از فعالان حوزه تولید در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: کالایی که در بورس‌کالا عرضه می‌شود عموما شامل مواد خام است که البته مواد تشکیل‌دهنده کالاهای صادراتی هم محسوب می‌شوند و از بازارهای مختص به خود برخوردار است؛ مانند مواد پتروشیمیایی، فولاد، مس و مانند اینها که در عین تغذیه بازارهای داخلی، بازارهای صادراتی خود را حفظ کرده‌اند؛ از سوی دیگر فرمول قیمت‌گذاری عرضه ما که 95 درصد فوب منطقه بوده، همواره به شدت متاثر از نوسانات دلار است به شکلی که طی 10 روز گذشته با اختلاف قیمت به‌وجود آمده بین دلار نیمایی و دلار بازار آزاد، اثر روانی آن را روی قیمت کالاهای صادراتی هم مشاهده کرده‌ایم و بعضا تا 25 درصد بالاتر از فوب خلیج‌فارس در بورس‌کالا فروخته می‌شود.

وی با اشاره به اینکه برای فرآیند قیمت‌گذاری کالاها، مکانیزمی بهتر از بورس‌کالا پیدا نمی‌شود گفت: در شرایط فعلی باید بتوانیم از بورس‌کالا به مثابه یک بازار هوشمند استفاده کرده، عارضه‌های آن را حذف و نقطه بهینه آن را پیدا کنیم؛ ما تجربه سال‌های اولیه راه‌اندازی بورس‌کالا را نیز داریم که بورس‌کالا به قدرتمندی امروز نبود و تولیدکننده‌ها مجبور می‌شدند مواد اولیه را گران‌تر بخرند؛ ناگفته نماند به‌دلیل ناکارآمدی بازرگانی خارجی کشور در گذشته، مواد اولیه‌ای که به رقبای ما در خارج از کشور فروخته می‌شد ارزان‌تر از قیمتی بود که در داخل به واحدهای تولیدی عرضه می‌شد و صادرات کشور از تاثیر منفی این شرایط در امان نماند.

این فعال حوزه پلاستیک گفت: در اقتصاد امری با سرعت و بدون فراهم آمدن زیرساخت‌ها اتفاق نمی‌افتد؛ بنابراین بورس‌کالا در عین ایجاد شفافیت در بازارهای داخلی، رشد داشته و می‌توان گفت دوران بلوغ خود را پشت سر می‌گذارد؛ امروز شاهد حضور واحدهای عظیم صنعتی هستیم که مواد اولیه خود را از بورس‌کالا می‌خرند؛ بورس‌کالا ساختاری درحال تکمیل است که همچون سایر پدیده‌های دیگر تکامل خواهد یافت؛ نباید فراموش کنیم که در دهه اخیر با دو مرحله تحریم سنگین مواجه بوده‌ایم که نهادهای نظارتی را با هدف تنظیم بازار مجبور به دخالت در بورس‌کرده است.

وی افزود: با توجه به همه مسائل موجود و قرارگرفتن در میانه جنگ اقتصادی، به‌رغم همه انتقاداتی که به عملکرد بورس‌کالا وارد می‌شود، کمترین فایده بورس‌کالا جلوگیری از هرج‌ومرج در اقتصاد کشور بوده است؛ هرچند بر این باورم که در شرایطی غیراز وضعیت فعلی، عدم دخالت دولت می‌توانست روند رشد بورس‌کالا را تسریع ببخشد اما اگر در این شرایط دولت در کار بورس‌کالا مداخله نمی‌کرد شاید همین بورس‌کالای فعلی هم وجود نداشت.

ترکمان در ادامه این گفت‌وگو اظهار کرد: قطعا ابزارها، زیرساخت‌ها و لازمه‌های شکل‌گیری تجارت نوین و توسعه‌یافته در کشور وجود دارد و تنها نیازمند روغن‌کاری است و به محض خروج اقتصاد از شرایط فعلی و حرکت به سمت روزهای بهتر از آنها استفاده خواهیم کرد؛ بورس‌کالا یکی از این ابزارهاست که با تجارب متنوعی که در سال‌های اخیر کسب کرده می‌تواند فرآیند عرضه مواد اولیه و محصولات را برای واحدهای تولیدی و صادرکنندگان تسهیل کند.

بورس انرژی تسهیل گر صادرات

مدیر انجمن صنایع پلاستیک استان سمنان، ظرفیت بورس انرژی را نیز از ابزارهایی دانست که دولت در جنگ اقتصادی از آن برای عبور کم‌هزینه از تحریم‌ها سود می‌برد.

وی گفت: آنچه مسلم است ایران در حوزه انرژی یک کشور صادرکننده است و لازمه حضور بخش‌خصوصی در بورس انرژی، باز شدن فضای تجاری است با وجود این همواره این گزاره را در فضای صادرات انرژی می‌شنویم که صادرات انرژی تنها به گروه‌های خاص اختصاص یافته و بخش‌های خاصی را منتفع می‌کند؛ به‌نظر می‌رسد طی همین فرصت‌ها، دریچه‌ها باز می‌شود و ترس حاکمیت از حضور بخش‌خصوصی در عرصه صادرات انرژی می‌ریزد.

ترکمان یادآور شد: بخش‌خصوصی به‌دلیل تقبل همه هزینه‌ها، فرآیند صادرات انرژی را با دقت بیشتری دنبال می‌کند و نتیجه این روند افزایش بهره‌وری است.

به هرحال چون صادرات انرژی سال‌ها در دست دولت بوده، بخش‌خصوصی در مواقعی که تلاش داشته در این عرصه حضور پیدا کند، روی خوشی از سوی حاکمیت ندیده و غالب شرکت‌های خصوصی که وارد این حوزه شده‌اند فعالیتشان به‌دلیل دخالت‌های دولت متوقف شده است.

این کارشناس بازارهای کالایی اذعان کرد: اینکه دولت می‌گوید بخش‌خصوصی ناتوان است و بخش‌خصوصی دولت را متهم به کارشکنی و انحصار می‌کند یک دور باطل است؛ حداقل یکی از راه‌های پایان دادن به این دور باطل، استفاده از بورس انرژی است؛ با تمام ضعف‌ها و دخالت‌هایی که این روزها وجود دارد، سازمان بورس و زیرمجموعه‌های آن را نمی‌توانیم از ساختار اقتصاد حذف کنیم؛ با این ابزار است که شرکت‌های بخش‌خصوصی به تدریج وارد کارزار شده و در ادامه تصدی‌گری دولت کمرنگ‌تر خواهد شد؛ تاکید می‌کنم که در شرایط فعلی و فشار تحریم‌ها و موقعیتی که حاکمیت با موضوعات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کند، نباید بورس انرژی را با بورس انرژی در کشورهایی که تجارت آزاد دارند و تعامل راحت‌تری با بورس‌های یکدیگر دارند، مقایسه کرد.
 

ویکی پلاست | توسعه ارتباطات، افزایش اطلاعات