سازمان‌های یاد‌گیرنده؛ اهرم مدیریت اثربخش

تعداد زیادی از محققان سازمانی تشخیص داده‌اند که قابلیت یادگیری سازمان‌ها تنها مزیت رقابتی آنها در آینده است. بر اساس این دید‌گاه است که سازمان‌های موفق و کامیاب امروز ما، سازمان‌هایی هستند که دانش جدید را در محیط کسب و کار خود خلق یا کسب کرده و آن را به طرق و شیوه‌های کاربردی برای بهبود فعالیت‌هایشان بدل کرده‌اند. آنها از شیوه‌های نو و خلا‌ق برای اصلاح ساختار و عملکرد‌شان بهره گرفته‌اند و از این رو می‌توانند برای ما سر‌مشق و الگو باشند.

به گفته کیدروسکی، با در نظر گرفتن شرایط غیر‌قابل پیش‌بینی، نا‌مطمئن و پرتنش در عرصه کسب و کار امروز، قابلیت یک سازمان در زمینه «یادگیری» ممکن است تنها منبع مزیت رقابتی باشد.

مارکوارت نیز یاد‌آوری می‌کند که یاد‌گیری در درون سازمان باید مساوی یا بیشتر از تغییر خارج از سازمان باشد، در غیر ‌این صورت سازمان برای بقای خود با چالش جدی مواجه می‌شود.  

مفهوم سازمان یاد‌گیرنده و مولفه‌های آن: با توجه به پژو‌هش‌های صورت گرفته در کشور‌های صنعتی و پیشرفته، یکی از راهکار‌هایی که اندیشمندان برای حفظ و بهبود کیفیت و بهره‌وری در کل سازمان ‌برآن تا‌کید می‌کنند رویکرد یاد‌گیری سازمانی و به‌تبع آن تشکیل سازمان یاد‌گیرنده (Organization Learning)  است.

هیوز من، سازمان یاد‌گیرنده را شکلی از سازمان قلمداد می‌کندکه از طریق فراهم کردن زمینه یاد‌گیری برای اعضای سازمان، منجر به ایجاد پیامد‌های ارزشمند و مثبت مانند نوآوری، کارآیی، سازگاری بهتر با محیط و ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان می‌شود. فینگر و برند، نیز با تمایز قائل شدن بین «وسیله» (یاد‌گیری سازمانی) و «هدف» (سازمان یاد‌گیرنده)، سازمان یادگیرنده را به مثابه یک هدف استراتژیک تعریف می‌کند که با‌عث سودآوری و رضایتمندی مشتریان می‌شود. بنا‌براین می‌توان گفت که سازمان یاد‌گیرنده، سازمانی با اثر‌بخشی بالا و رقابتی است، چون خلاق بوده و می‌تواند برای حل سریع مسائل، دانش را منتقل کند.

در این شرایط، سازمان یاد‌گیرنده، سازمانی است که قادر به توسعه مکانیزم‌ها و روش‌هایی است که یاد‌گیری سود‌مند را ارتقا می‌دهد و این دلیلی است برای اینکه چرا سازمان یاد‌گیرنده نیاز به تلاشی مستمر دارد. علاوه بر این، چنین سازمانی در طول زمان می‌آموزد، تغییر می‌کند، و عملکرد‌هایش متحول می‌شود. اساسا الگوی یاد‌گیری سازمانی فرآیند یافتن خطا‌ها و اشتباهات و رفع و اصلاح آنهاست.

یاد‌گیری سازمانی از طریق بینش مشترک، الگوی ذهنی و دانش حاصل شده و بر تجربه و آگاهی‌های گذشته و رویداد‌های پیشین استوار است. علاوه بر این، سازمان‌های یاد‌گیرنده را به تعبیر دیگر می‌توانیم سازمان‌های دانش‌آفرین بنامیم، به عبارت دیگر، سازمان دانش‌آفرین سازمانی است که هر فرد در آن انسانی خلاق و دانش‌آفرین است.

در این سازمان تفکر، بحث‌های جمعی، کشف نظرات و افکار نو تشویق می‌شوند و نو‌آوران پرورش می‌یابند. نظریه‌‌‌پرداز اصلی سازمان یادگیرنده، پیتر سنگه است. سازمان یادگیرنده از نظر پیتر سنگه، سازمانی است که با استفاده از افراد، ارزش‌‌‌ها و سایر خرده‌‌‌سیستم‌ها، با تکیه بر درس‌‌‌ها و تجربه‌‌‌هایی که به دست می‌‌‌آورد، به‌‌‌طور پیوسته، عملکرد خود را تغییر و آن را بهبود می‌‌‌بخشد.

در نظر پیتر سنگه سازمان یاد‌گیرنده سازمانی است که در آن نمی‌توانید یاد نگیرید، چون یاد‌گیری به نحوی در «بافت زندگی» آن جاسازی شده است. در این سیستم مدیران به جای نقش رئیس (اداره‌کننده) پذیرای نقش مربیگری (معلم) می‌شوند. در حقیقت سازمان یادگیرنده، راهی به سوی توسعه منابع انسانی در سازمان‌هاست که مسوولیت‌پذیری، توسعه و پیشرفت مستمر را با یکدیگر تلفیق می‌کند.

 در ادامه برخی از ویژگی‌های مهم سازمان‌های یاد‌گیرنده را مورد توجه قرار دهیم:

  سازمان یادگیرنده، درد و عشق آموختن دارد.

  سازمان یادگیرنده با مشکلات مانوس نمی‌شود. سازمان یادگیرنده کارکنانی یاد‌گیرنده و خلاق دارد.

  سازمان یاد‌گیرنده از الگوی ذهنی پوینده‌ای بر خوردار است.

  سازمان یاد‌گیرنده، تجربه و علم را به کار می‌گیرد.

  سازمان یاد‌گیرنده علت مشکلات را در خود جست و جو می‌کند.

  سازمان یاد‌گیرنده یاد‌گیری گروهی را تسهیل و ترغیب می‌کند.

سازمان یاد‌گیرنده تلفیق‌کننده اهداف فردی و سازمانی است.  به طور کلی در این تعریف از سازمان یاد‌گیرنده عوامل، ایجاد، خلق دانش، نو‌آوری و خلاق بودن، رکنی اساسی را در توسعه سازمانی تشکیل می‌دهد. اما آفرینندگی و کسب دانش به تنهایی برای آنکه سازمانی یاد‌گیرنده قلمداد شود کافی نیست بلکه باید بتواند آن دانش را در رفتار‌ها و عملکرد‌هایش به کار گیرد و بهبود و اصلاح فعالیت‌هایش را به کمک آنها میسر سازد.

در نتیجه دلیل توسعه این نوع سازمان‌ها فشارهای وارده برشرکت‌ها در دنیای مدرن و تلاش آنها برای رقابتی ماندن در فضای کسب و کار است. اما چگونه می‌توانیم به چنین سازمان‌هایی دست یابیم و چطور می‌توانیم چنین سازمان‌هایی را طراحی و ایجاد کنیم؟ چه بر‌نامه‌ها و سیاست‌هایی باید اعمال شوند تا سازمان‌ها از وضع کنونی به این وضعیت مطلوب انتقال یابند؟
منبع

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک