رفع ابهام از اقدام جدید بانک مرکزی در مورد چک برگشتی

 در زمان عدم کفایت موجودی حساب جاری صادرکننده چک در بانک عهده، مبلغ کسری چک چگونه تامین می‌شود؟
در صورت کسری موجودی حساب جاری صادرکننده چک نزد بانک، مبلغ مورد نظر از سایر حساب‌‌های شخص در همان بانک ‌‌به ‌‌ترتیب ‌‌اولویت ‌‌از حساب ‌‌قرض‌‌الحسنه‌‌ پس‌‌انداز، حساب ‌‌سرمایه‌‌گذاری‌‌ کوتاه‌‌مدت ‌‌و‌‌ حساب‌‌سرمایه‌‌گذاری ‌‌بلندمدت برداشت شده و به ذی‌نفع چک پرداخت می‌شود.

برای مثال اگر شخصی چکی به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال کشیده باشد و در حساب جاری خود در بانک A به اندازه مبلغ چک موجودی نداشته باشد بانک مجاز است از سایر حساب‌‌های ایشان در همان بانک A برداشت کرده و موجودی چک را تامین کند.

همچنین اگر مجموع موجودی حساب‌‌های شخص صادرکننده چک در بانک A به میزان ۶۰ میلیون ریال باشد بانک باید مبلغ ۶۰ میلیون ریال را برداشت کرده و به ذی‌نفع چک تحویل نماید.

برای باقیمانده مبلغ چک در بانک عهده چه اتفاقی می‌‌افتد؟
بانکA برای باقی ۴۰ میلیون ریال گواهینامه عدم پرداخت صادر می‌‌کند.

پس از صدور گواهینامه عدم پرداخت به چه صورت عمل می‌شود؟
در قانون جدید چک، بعد از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانک‌‌ها و موسسات اعتباری اطلاع می‌دهد.
پس از گذشت ۲۴ساعت، تمام بانک‌‌ها و موسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تا زمانی که از چک برگشتی رفع سوء اثر نشده است، محدودیت‌‌های زیر را نسبت به صاحب حساب و امضاکننده چک برگشتی اعمال کنند:

الف- عدم امکان افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید؛ حتی صدور المثنی/  تمدید تاریخ اعتبار کارت/  کارت اعتباری و تسهیلات خرد

ب- مسدود شدن وجوه تمام حساب‌‌ها و کارت‌‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک‌‌ها یا موسسات اعتباری موجود است به میزان کسری مبلغ چک؛ در این زمینه اولویت مسدود شدن حساب‌‌ها با بانک‌‌ها و موسسات اعتباری خواهد بود که مجموع موجودی حساب‌‌های سپرده متناظر (ریالی یا ارزی) صادرکننده چک نزد آنها بالاترین رقم باشد. در خصوص نحوه انتخاب حساب‌‌های سپرده، اولویت به ترتیب با حساب‌‌های سپرده سرمایه‌‌گذاری کوتاه‌‌مدت، سپرده سرمایه‌‌گذاری بلندمدت، سپرده قرض‌‌الحسنه پس‌‌انداز و سپرده قرض‌‌الحسنه جاری صادرکننده چک است.

ج- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی یا ریالی؛

د- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی.

  آیا ذی‌نفع چک می‌تواند پس از مسدودی مبلغ کسری چک، مبلغ را از بانک طلب کند؟
خیر. این موضوع نیازمند فرآیند قضایی و حکم دادگاه است. دارنده چک برگشتی می‌تواند با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی قوه‌‌قضائیه مراجعه و صدور اجراییه از دادگاه را درخواست کند.

در زمان برگشت چک آیا همه حساب‌‌های فرد مسدود می‌شود؟
حساب‌‌های افراد به میزان مبلغ کسری چک مسدود می‌شود. برای مثال اگر چک شخصی به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال در بانک A برگشت بخورد، حساب‌‌های وی در سایر بانک‌‌ها مجموعا به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال مسدود می‌شود. در این صورت مازاد موجودی حساب فرد قابل برداشت است و شخص می‌تواند از آن مبلغ استفاده کند.

رفع مسدودی حساب پس از برگشت چک چگونه انجام می‌شود؟
رفع مسدودی حساب شخص منوط به رفع سوءاثر از سوابق چک‌‌های برگشتی است.

رفع سوءاثر از سوابق چک‌های برگشتی اشخاص با چه روش‌هایی ممکن است؟
بر اساس قانون صدور چک و قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷ و بخشنامه‌های صادره بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تمام امور مربوط به رفع سوءاثر از چک‌‌های برگشتی اشخاص از طریق شعب و واحدهای تابعه بانک‌‌ها و به صورت ذیل امکان‌پذیر است:

 واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک عهده و ارائه درخواست مسدودی به مدت یک‌‌سال:

در صورتی که حساب جاری مشتری نزد شعبه مفتوح و توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد، بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یک‌‌سال، ظرف مدت سه روز، واریز مبلغ را به شیوه‌‌ای اطمینان‌‌بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند.

توضیح:  هر صورت ارائه یا احراز هر یک از سایر شیوه‌های رفع سوءاثر چک (روش‌های ذیل)، بانک موظف به رفع مسدودی از وجوه مسدودشده است.

ارائه لاشه چک برگشتی: مشتری لاشه چک برگشتی را به بانک ارائه و بانک در قبال آن به وی رسید تحویل می‌‌کند.

ارائه رضایت‌‌نامه محضری دارنده (ذی‌نفع) چک به بانک: در صورت عدم امکان ارائه لاشه چک برگشتی به بانک بنا به دلایلی نظیر مفقود شدن، به سرقت رفتن و سوختن، ذی‌‌نفع چک (شخصی که گواهی‌‌نامه عدم پرداخت وجه چک به نام او صادر شده است) می‌تواند با حضور در دفترخانه اسناد رسمی، ضمن اذعان به عدم واگذاری چک به ثالث، رضایت خود را نسبت به مشتری اعلام کند. در این صورت، بانک با دریافت رضایت‌‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر اقدام می‌‌کند.

تبصره: چنانچه ذی‌‌نفع چک، شخص حقوقی دولتی یا نهاد عمومی غیردولتی باشد، می‌تواند با ارائه نامه رسمی، رضایت خود را اعلام کرده و بانک با دریافت رضایت‌‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر اقدام می‌‌کند.

  ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی‌‌صلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک. ارائه نامه از مرجع ثبتی ذی‌‌صلاح موضوع ماده ۳۸۱ «آیین‌‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌‌الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی» مبنی بر اجرای چک (با ذکر مشخصات اصلی چک) و لزوم رفع سوءاثر از آن.

  ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک.

  سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده.

توضیح ۱: بانک موظف است اطلاعات مربوط به گواهینامه عدم پرداخت صادره را بلافاصله پس از برگشت چک به سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی ارسال کند.

توضیح ۲: بانک مکلف است بنا به درخواست مشتری و برای آگاهی وی از سوابق چک‌‌های برگشتی خود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی، اقدام به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌‌های برگشتی وی با درج تاریخ برگشت چک کند.

 نحوه اطلاع‌‌رسانی به افراد در زمان برگشت چک به چه صورت است؟
پس از برگشت چک در اینترنت‌‌بانک، موبایل‌‌بانک و... موضوع به اطلاع صادرکننده چک می‌‌رسد. همچنین پیامکی حاوی اطلاعات لازم برای مسدودی حساب ناشی از برگشت چک برای صادرکننده توسط بانک مربوطه ارسال می‌شود. همچنین اطلاع‌‌رسانی در خصوص مبالغ مسدود شده و دلیل آن توسط بانک دارنده حساب انجام گیرد. اطلاعات مربوط به مسدود شدن توسط بانک مرکزی به بانک دارنده حساب اطلاع داده می‌شود.

نحوه اطلاع‌‌رسانی در زمان رفع مسدودی به چه صورت است؟
پس از رفع سوءاثر از چک برگشتی، رفع مسدودی در اینترنت‌‌بانک و موبایل‌‌بانک به اطلاع فرد خواهد رسید. همچنین پیامک اطلاع‌‌رسانی توسط بانک مربوطه درخصوص رفع مسدودی نیز به اطلاعات لازم (حاوی مبلغ، حساب و بانک مربوطه) برای فرد ارسال می‌شود./دنیای اقتصاد

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک