تولید در ایران، گرفتار در شرایط خودتحریمی!

عباسعلی متوسلیان*

کشور شرایط متفاوتی را نسبت به سال‌های گذشته تجربه می‌کند و طبعا تولید داخل نیز وارد شرایط خاصی شده است. از یک سو تحریم‌های خارجی و غم‌انگیز‌تر از سوی دیگر چالش بزرگي به‌ اسم «خودتحریمی» در داخل! امروز در حالی همه مسئولان دولتی بانگ حمایت از تولید داخل را سر داده‌اند که عملکرد بسیاری از آنها مغایر با ماهیت چنین شعاری است. کار به جایی رسیده که متأسفانه برخی با ابزاری‌کردن این شعار، به ایجاد حفره‌هایی پرداخته‌اند که از این وضعيت، تاکنون چیزی جز رانت درنیامده است. در حالت بهتر هم تاکنون هیچ مدیر و مسئولی برنامه عملیاتی خود را که تفاوت بارزی با آنچه تا پیش از این در دستور کار داشته‌، برای حمایت از کالای داخلی نه‌تنها به افکار عمومی، بلکه در مواجهه با خط مقدم تولید در کشور، ارائه نداده است.

نگارنده و بسیاری از فعالان در حوزه تولید و صنعت، سال‌هاست مانند بیشتر هم‌سلکان خود با وجود تمام موانع، خاک تولید را سرمه چشم خویش کرده‌ایم و در مقاطع جنگ و تحریم، اجازه نداده‌ایم که چرخ صنعت بیارامد و چراغ خانه کارگری خاموش شود. همه این سال‌ها به‌عنوان یک مسئول تشکلی بر سر میز مذاکره با مسئولان نشسته‌ایم و صرفا راهکار تسهیل کار و رفع موانع را از میان تفاهم و گفت‌وگو جسته‌ایم. امروز دیگر نایی برای شکوه نمانده است؛ نه اینکه ما از کار درمانده باشیم، شما خود به نیکی شاهد بوده‌اید که همیشه پای کار بوده و مانده‌ایم؛ امروز اگر استراتژی بخش خصوصی بر محور مقابله با شرایط تحریم‌های جدید تدوین شده است، در حقیقت نباید و نمی‌توانیم استراتژی دومی برای خودتحریمی تهیه کنیم.

پرسش قطعی پس از خواندن این متون لابد این است که چه خودتحریمی؟! بنده صرفا از حوزه فعالیت و تخصصی خود از جایگاه یک مقام صنفی سخن مي‌گويم. امروز «بحران آب» برای همه نه امری انتزاعی، بلکه پدیده‌ای ملموس است. نغمه‌های جدال آب از گوشه و کنار در حال شنيده‌شدن است. زعمای خردمند قوم در این مرحله درصدد مدیریت مدرن منابع آبی برآمدند. گرچه راه چندان هموار نبود و برای برداشتن هر گامی باید صخره‌ها را از میان برداشت. در این میان متولیان بخش کشاورزی که بیشترین میزان مصرف در این حوزه را به خود اختصاص داده است، تجهیز اراضی کشاورزی را به سیستم‌های نوین آبیاری در دستور کار قرار دادند. آمارهای رسمی مسئولان وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد بالای ۷۰ درصد از منابع آبی در کشور صرف کشاورزی می‌شود و همگان به این باور رسیده‌اند که در صورت نوسازی‌نكردن و تجهیزنشدن به سیستم‌های نوین آبیاری، آینده روشنی برای منابع آبی کشور و کشاورزی به مفهوم کلی آن متصور نیست. حتی نیازی به گفتن هم نیست که یکی از ارکان اجرای این امر تولید محصولات باکیفیت به‌ویژه لوله و اتصالات پی‌وی‌سی است.

اما تولید‌کنندگان این حوزه چگونه درگیر خودتحریمی داخلی شده‌اند؟ تولیدکنندگان این صنعت علاوه بر سایر صنایع که با مشکلات مشترک روبه‌رو هستند، مشکلات خاص‌تری نیز گریبانشان را گرفته است که آن چیزی جز «تهیه و تأمین مواد اولیه که توسط شرکت‌های پتروشیمی در بورس کالا عرضه می‌شود» نیست. در شرایط امروز تأمین مواد اولیه مورد نیاز که جزء مواهب طبیعی کشورمان به‌شمار می‌رود و باید نقطه اتکا و مزیتی برای هر تولیدکننده در ایران در مقایسه با سایر کشور‌ها باشد به پدیده‌ای بغرنج برای تولیدکنندگان تبدیل شده است. گریدهای پی‌وی‌سی گاهی تا سقف رقابتی 20 درصد بالا می‌رود که این موضوع تولید‌کننده واقعی را از دایره رقابت در دو بازار داخلی و خارجی، بیرون می‌راند. علاوه بر مشکل فوق، حضور دلالان در این بازار است که با سوءاستفاده از فاصله قیمتی ارز آزاد با ارز دولتی، مواد اولیه را با روش‌های خود که اصولا بر مدار رابطه می‌چرخد، تصاحب کرده و آن را در بازار آزاد و با نرخ ارز آزاد عرضه می‌کنند.

این را اضافه کنید به این چالش که اگر تولیدکننده داخل از مواد اولیه داخلی بهره‌مند نشود، چطور می‌توان در بحث اقتصاد مقاومتی و توجه به تولید داخل تحریم‌ها را بی‌اثر کرد، وقتی در داخل دچار خودتحریمی هستیم؟ همه شاهد بوده‌اید که این مشکلات را به همراه راهکارهای آن بارها با شما در میان نهاده‌ایم و متأسفانه تاکنون گشایشی حاصل نشده است، به‌جز تسکین‌های کوتاه‌مدت. پیشنهاد شد برای توازن میان عرضه و تقاضا، سیستم رگولاتوری با مشارکت همه گروه‌های ذی‌نفع از جمله نمایندگان بخش دولتی تشکیل شود، اما هنوز چندان جدی گرفته نشده است. انجمن تولیدکنندگان لوله و اتصالات پی‌وی‌سی اخیرا نامه‌ای به معاون اقتصادی و بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت ارسال کرد که در آن سه راهکار زیر پیشنهاد داده شده بود.

1- جلب حمایت پتروشیمی‌ها و بورس کالا برای رعایت کف عرضه مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان لوله و اتصالات پی‌وی‌سی با عنایت به فصل مصرف
2- ممنوعیت بیش از 10 درصد به‌عنوان سقف رقابتی قیمت‌ها
3- ایجاد سازوکاری کارآمد برای اطمینان از دسترسی تولیدکنندگان به مواد اولیه مورد نیاز

باید هشدار داد صنعت بیش از این تاب تحمل خودتحریمی را ندارد. قصه برگزاري مناقصات دولتی، شرایط عقود با توجه به افزایش روزافزون قیمت مواد اولیه، نرخ تورم و... بماند برای بعد.

*عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران

منبع: خبرآنلاین