آشنایی با اصطلاحات بازرگانی، گمرک و بیمه

ارزش كالاي صادراتي در گمرك

هر كالايي كه به عنوان صادرات به گمرك اظهار مي شود صرف نظر از قيمتي كه طبق قرارداد براي آن تعيين شده به طور كلي فارغ از ارزش كالا در خارج داراي قيمتي است كه قبلا توسط مرجع رسمي دولتي تعيين شده و به صورت فهرست قيمت هاي صادراتي در اختيار گمرك, بانك و ساير سازمان ها قرار مي گيرد.

بنابراین صادر كنندگان به اين قيمت ها دسترسي دارند و الزاما اظهارنامه هاي صادراتي نيز بايد با همين ارزش ها تقويم شود. نحوه قيمت گذاري كالاهاي صادراتي و الزام كليه صادركنندگان به رعايت آن براي اين است كه اولا صادركننده اگر مجاز به اظهار قيمت كالايي كه صادر مي كند به دلخواه باشد، قطعا براي يك نوع كالا قيمت هاي مختلف به گمرك اظهار مي شود و به اين ترتيب چنانچه قرار بر اخذ تعهد ارزي يا اخذ ماليات يا حتي تهيه آمار بازرگاني باشد، هيچ كدام از اين منظورها درست برآورده نخواهد شد.

 ارزش كالاي ورودي در گمرك(ارزش گمركي)

ارزش كالاي ورودي در گمرك در همه موارد عبارت است از بهاي سيف CIF (بهاي خريد كالا در مبدا به اضافه هزينه بيمه و حمل و نقل و باربندي) و كليه هزينه هاي مربوط به افتتاح اعتبار يا واريز بروات و همچنين حق استفاده از امتياز نقشه, مدل و علامت گذاري بازرگاني و ساير حقوق مشابه مربوط به كالا و ساير هزينه هايي كه به آن كالا تا ورود به اولين دفتر گمركي تعلق مي گيرد كه از روي سياهه خريد يا ساير اسناد تسليمي صاحب كالا تعيين و براساس نرخ ارز و برابري هاي اعلام شده از طرف بانك مركزي ايران در روز تسليم اظهار نامه خواهد بود.

 اسناد حمل
بارنامه به منزله سند قرارداد حمل, رسيد دريافت كالا و سند مالكيت آن است و همچنين سندي است كه زمان ادعاي خسارت از سمت بيمه مي تواند به عنوان پشتوانه مورد استفاده واقع شود.

جزئيات مندرج در بارنامه بايد شامل موارد زير باشد:

شرح كالا – علائم و يا شماره هاي تجاري – نام كشتي حامل – ذكر عبارتي كه حاكي از وجود كالا در كشتي باشد – بنادر بارگيري و تخليه – نام حمل كننده كالا – نام گيرنده كالا – نام و نشاني شخصي كه ورود اجناس به اطلاع او مي رسد و هزينه حمل پرداخت شده يا قابل پرداخت در مقصد است. همچنین تعداد نسخه هاي بارنامه كه به صورت اصل صادر شده است و تاريخ صدور.

 اسناد مثبته گمركي

اسناد مثبته گمركي بطور كلي اسنادي هستند كه مويد ورود كالا به ترتيب مجاز به كشور, انجام تشريفات قطعي گمركي در خصوص آنها و ترخيص از گمرك با صدور سند و پرداخت كليه وجوهي كه به ورود قطعي كالا تعلق مي گيرد، است.

اسناد نادرست

منظور از اسناد نادرست, اسناد يا سياه هايي است كه در آن خصوصيات كالا صحيح و مختصرا ذكر نشده است و صاحب كالا از عدم تصريح خصوصيات به زبان دولت اقدام و كالاي ديگري را با حقوق گمركي و سود بازرگاني و عوارض كمتر اظهار کرده باشد.

 اظهارنامه كالا

اظهاري است كه بر روي برگي كه گمرك تعيين کرده تنظيم مي شود. در اين اظهارنامه اشخاص ذينفع روش گمركي را كه بايد در مورد كالا اجرا شود ذكر مي كنند و مشخصاتي را كه از نظر گمرك براي اجراي ان روش لازم است، قيد مي كنند.

 اظهارنامه ورود يا خروج

عبارت است از هر نوع اظهارنامه اي كه توسط شخص مسئول وسيله حمل و نقل يا نماينده او بايد هنگام ورود يا خروج وسيله حمل ونقل به مقامات گمركي ارائه شود و حاوي مشخصات لازم در ارتباط با وسيله حمل و نقل, مسير سفر, بار, كالاهاي توشه اي و ملزومات, كاركنان و مسافرين است.

 اظهارنامه مبدا

عبارت است از يك شرح مقتضي در رابطه با مبدا كالاهاي ساخته شده كه در موقع صدور آنها توسط سازنده, توليد كننده, تهيه كننده, صادر كننده يا هر شخص صلاحيت دار ديگري در فاكتور تجاري يا هر سند ديگري كه مربوط به كالاها باشد، ذكر مي شود.

 اعلاميه ارز

سندي است بانك كه مبلغ ارز انتقال يافته جهت خريد كالا و ارز ريالي و تاريخ گشايش اعتبار آن را نشان مي دهد.

 بار انداز

محل سرپوشيده اي است كه يك يا چند طرف آن ديوار نداشته و كالا ها به منظور محفوظ ماندن از برف و باران و تابش منظم آفتاب در آنجا نگه داشته مي شود.

 بارنويسي

مامورين مخصوص موقع تخليه كالا از وسائط نقليه, به تدريج ريزآان را مي نويسد تا بعدا با بارنامه و مانيفست تطبيق داده شود.

 پروفورما

سياهه خريدي است كه فروشنده از مبدا به عنوان پيشنهاد فروش يا تعيين ارزش و شرايط فروش, صادر مي كند. اين سياهه قبل از سفارش كالا بايد به تاييد مركز تهيه و توزيع مربوطه برسد. پروفورما را پيش فاكتور نيز مي نامند.

 ترانشيب

عبارتست از روش گمركي كه به موجب آن كالاها تحت نظارت گمرك از يك وسيله حمل و نقل ورودي به يك وسيله حمل ونقل خروجي(صدور) در حوزه يك دفتر گمركي كه آن دفتر در عين حال دفتر گمركي توام براي ورود و صدور است, انتقال داده مي شود.

 تعهد ترانزيت

سندي است كه توسط گمرك تنظيم مي شود و به موجب آن اجازه داده مي شود كه كالاها به طور ترانزيت گمركي بدون پيش پرداخت حقوق و عوارض ورودي حمل شوند و معمولا حاوي كليه مشخصات لازم براي تعيين حقوق و عوارض ورودي در مورد مقتضي و يك تعهد تضمين شده مبني بر ارائه كالا يا مهروموم گمركي و سيم و سرب دست نخورده به دفتر گمركي مقصد است.

 
درابک

عبارت است از مبلغ حقوق و عوارض ورودی که موجب روش درابک مسترد می شود.

 
دمپینگ

دمپینگ عبارت است از عرضه کالا با قیمتی کمتر از هزینه نهایی تولید ان یا با استفاده از سوبسیدهای غیر عادی در یک بازار خارجی.

 
سود بازرگانی

علاوه بر حقوق گمرکی وجوهی نیز تحت عنوان سود بازرگانی طبق مصوب هیات وزیران به استناد قانون انحصار تجارت خارجی, قانون امور گمرکی و قانون مقررات صادرات و واردات از برخی کالاهای وارداتی اخذ می شود که به ان سود بازرگانی گفته می شود.

فلسفه وضع سود بازرگانی جدا از حقوق گمرکی صرفا به این لحاظ بوده که هرگاه دولت لازم بداند که به منظور حمایت از تولیدات یا صنایع کشور میزان ان را تغییر دهد در حالی که اگر این وجوه کلا در قالب حقوق گمرکی وصول میشود بر طبق قانون می بایست مجلس آن را تعیین کند لذا هر تغییر احتمالی آن مستلزم انجام مقدمات و طی تشریفات متداول و صرف زمان نسبتا زیادی بود در حالی که این وجوه ممکن است هر سال محتاج تغییر باشد لذا با تصویب هیات دولت, این تغییر با سهولت انجام می گیرد.

 
سیاهه تجاری

صورتحسابی است که به موجب آن هزینه کالا به حساب خریدار منظور می شود. سیاهه باید دارای موارد زیر باشد:

تاریخ - نام و نشانی خریدار و فروشنده - شماره سفارش یا قرارداد - مقدار و شرح کالا - قیمت واحد - شرح هر گونه هزینه اضافی توافق شده که در قیمت واحد منظور نشده است - ارزش کل کالا - وزن کالا - تعداد بسته ها - علایم و شماره های حمل- شرایط تحویل و پرداخت.

 
فله

به کالاهایی که بدون لفاف در واگنها یا کامیونهای اتاقدار و یا کشتی حمل می شود فله می گویند. کالاهایی مانند شکر, گندم , حبوبات, علوفه و از این قبیل به صورت فله حمل می شوند.

 
کابوتاژ

عبارت است از حمل کالا از یک بندر کشور به بندر دیگر و همچنین از یک گمرک به گمرک دیگر, که از راه کشور همجوار صورت می گیرد. برای کابوتاژ تشریفات گمرکی لازم است و دو نوع اظهارنامه دارد که یکی هنگام خروج کالا از بندر یا مرز تنظیم می شود و یکی هم هنگام ورود به گمرک مرز یا بندر .

 
کارنه تیر

کارنه تیر سند ترانزیتی بین الملی کالا از راه زمینی است که در مبدا صادر می شود و به موجب ان کالا از کشورهای بین راه تا مقصد که به طور ترانزیت عبور می کند نیازی به انجام تشریفات ترانزیت در مرز ورودی و خروجی هر کشور نخواهد بود.

 
کارنه ا.ت .ا

مدرک ورود موقت بین المللی است که اگر شخص یا شرکتی کالایی به صورت ورود موقت جهت شرکت در نمایشگاهها یا تاسیس نمایشگاه وارد نماید و یا نمونه هایی برای ارائه به مشتریان وارد کند به موجب این مدرک نیازی به انجام تشریفات گمرکی مربوط به ورود موقت نخواهد داشت .

 
کارنه دو پاساژ

کارنه دو پاساژ در حقیقت گذرنامه وسیله حمل و نقل جاده ای است که به عنوان ورود موقت به کشور یا کشورهایی مسافرت می کند ممکن است برای حمل کالا اشخاص یا بعنوان اتومبیل سواری برای گردش یا انجام امری که در نظر است موقتا برای ورود به کشوری از ان استفاده شود.

 
کالای ضبطی در گمرک

ضبط کالا در گمرک در مواردی است که کالا ممنوع الورود یا غیر مجاز بوده با نام و مشخصات صحیح اظهار شده باشد و گمرک سه ماه به صاحب کالا فرصت داده باشد که کالا را از کشور اعاده نماید. ولی صاحب کالا اقدامی ننماید در این صورت بعد از انقضای سه ماه مذکور کالا اصطلاحا ضبط می شود . همچنین بعد از ضبط, به صاحب کالا دو ماه وقت داده می شود که اگر شکایتی دارد به دادگاه شهرستان تسلیم نماید. در غیر این صورت و گذشت دو ماه مذکور اصطلاحا کالا ضبط قطعی شده یعنی به مالکیت دولت در می آید.

 
کالای متروکه

کالای متروکه کالایی است که صاحب آن , آن را ترک کرده باشد یعنی به هر دلیل به سراغ کالا برای ترخیص نرفته یا اگر مراجعه کرده در ارائه اسناد با مدارکی که لازم است تاخیر کند, مدتی که بعد از انقضای ان کالا متروکه می شود. چهار ماه از تاریخ اولین قبض انبار و در فرودگاهها دو ماه است هر گاه در این مدت اقدامی برای ترخیص نشود کالا متروکه می شود. چنانچه صاحب کالا برای عدم مراجعه و ترخیص کالا عذر موجهی داشته باشد می توان با تنظیم درخواست و ارائه ان به گمرک, تقاضا کند که مدت یاد شده حداکثر چهار ماه دیگر تمدید شود.

 
کالای مرجوعی

کالای مرجوعی یا دوباره صدور کالاهایی است که :

1- به عنوان واردات موقت قبلا به کشور وارد می شوند و در پایان مهلت ورود موقت برای اعاده از کشور اظهار و تحت عنوان کالای مرجوعی شناخته می شوند.

2- به دلیل ممنوعیت یا غیرمجاز بودن تطبیق با استاندارد های اجباری ( در مورد ان دسته از کالاها که ورودشان مستلزم رعایت استاندارد اجباری است) یا به طور کلی عدم احراز شرایط , قابل ترخیص نیستند به همین لحاظ از کشور باید مرجوع شوند.

 
کالاهای توشه ای و ملزومات

عبارت است از کالاهای اختصاص یافته برای مصرف توسط مسافران و کارکنان کشتی ها, هواپیماها یا قطارها, این کالاها ممکن است فروخته شده باشند یا نشده باشد.

 
کنوانسیون سیستم هماهنگ شده

معاهده و پیمانی است که کشورهای عضو سازمان جهانی گمرک به منظور اجرای هماهنگ طبقه بندی کالاهای تجاری به ان پیوسته اند. مفاد این کنوانسیون از سال 1988 برای اعضا ان لازم الاجرا شده است. ایران نیز از سال 1374 رسما به این کنوانسیون ملحق شده است و جدول تعرفه(سیستم هماهنگ شده) منظم به این کنوانسیون را از ابتدای سال 1375 در مقررات صادرات و واردات اجرا می کند.

 
کنوانسیون کیوتر

اصطلاحی است که عموما در ارتباط با کنوانسیون بین المللی برای ساده کردن و هماهنگ کردن روشهای گمرکی به کار برده می شود. این کنوانسیون در سال 1973 از طرف شورای همکاری گمرکی کیوتو پذیرفته شده است.

 
کنوانسیون ا.ت.ا

اصطلاحی است که عموما در ارتباط با کنوانسیون گمرکی در هر بار چه ا .ت .ا برای ورود موقت کالا به کار برده می شود. این کنوانسیون در سال 1961 از طرف شورای همکاری گمرکی در بروکسل پذیرفته شده است.

 
کنوانسیون نایروبی

اصطلاحی است که عموما در ارتباط با کنوانسیون بین المللی همکاری متقابل اداری به منظور پیش گیری تجسس و کیفر تخلفات گمرکی به کار برده می شود. این کنوانسیون در سال 1977 از طرف شورای همکاری در نایروبی پذیرفته شده است.

 
کانتینز

محفظه بزرگی است از چوب یا فلز که اغلب حجم کفه یک کامیون بزرگ یا تریلر را فرا می گیرد.

 
گواهی بیمه

اظهاریه امضا شده ای است که حاکی از مبدا ساخت کالا می باشد. گواهی مبدا توسط صادر کننده کالا و نماینده اش تهیه می شود ولی این گواهی در بعضی از کشورها باید روی فرم خاصی که حاوی تائید یک سازمان اداری مستقل (برای مثال اتاق بازرگانی) باشد صادر شود.

 
ماتیفست

فهرست محمولات یک کشتی یا یک قطار یا یک کاروان از کامیونهایی را می گویند که بیشتر از یک بارنامه دارند. در فارسی می توان آنرا فهرست کل کالا خواند که حاوی ریز کلیه برنامه های مربوط به محموله است. این فهرست کل زمانی عرضه می شود که محموله تجاری به گمرک مقصد می رسد.

 
مانیفست محموله (بار)

عبارت است از فهرستی از کالاهای تشکیل دهنده محموله بار که در یک وسیله حمل و نقل یا در یک واحد حمل و نقل حمل می شوند. مانیفست محموله بار که به این ترتیب حاوی مشخصات بازرگانی مربوط به کالاها از قبیل شماره های اسناد حمل, نام صادر کننده و گیرنده کالا, علامت و شماره تعداد و نوع بسته بندی, مقدار و شرح کالا باشد و ممکن است به جای اظهارنامه محوله بار به کار رود.