همه آنچه باید در مورد معاملات حراج باز بدانید

یادداشت مهمان: خرید در بازار فیزیکی بورس کالا برای برخی کالا ها به دلیل شرایط خاص آن کالا با مشکلاتی همراه بود و ممکن بود خریداری که نیاز ضروری به محصول دارد نتواند به دلیل شرایط معامله محصول را خریداری کند و به این دلیل، شیوه معاملاتی جدید بورس کالا با معامله در تالار حراج باز می تواند ریسک و مشکلات موجود در آن بازار را کاهش دهد تا کشف نرخ بهتری بر روی محصول صورت پذیرد و خریداران شرایط بهتری را تجربه کنند.

در این یادداشت نگاهی داریم به وضعیت معاملات محصولات پتروشیمی با رقابت بالا در بازار فیزیکی بورس کالا و سپس وضعیت معاملات حراج باز را تشریح می نماییم.

بازار فیزیکی بورس کالای ایران

بازار فیزیکی بورس کالای ایران متشکل از چند تالار مختلف است که در هر تالار، محصولات مشخصی مورد معامله قرار می گیرد. فروش داخلی محصولات پتروشیمی نیز در تالار پتروشیمی بازار فیزیکی بورس کالای ایران انجام می شود.

در زمان معامله محصول در بورس کالا، چهار رنگ سبز، زرد و قرمز مشاهده می شود که در زمان های مشخص شده ی هر رنگ، معامله گر می تواند اقدامات خاصی را انجام دهد.

در حالتی که تقاضا بر روی محصولی کمتر از عرضه باشد، پس از تایم زرد و با پذیرش قیمت پایه توسط معامله گر، معامله انجام می شود اما اگر تقاضای محصولی بیشتر از میزان عرضه باشد معاملات وارد رقابت می شود و معامله گر باید برای خرید محصول با سایر متقاضیان رقابت کند.

از سویی دیگر روند تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی که توسط دفتر توسعه صنایع پتروشیمی اعلام می شود بر اساس قیمت های جهانی هفته قبل، میانگین دلار نیمایی هفته قبل می باشد و در زمان تالار نیز میزان عرضه و تقاضا و قیمت های جهانی در روز معامله و اخبار مرتبط با صنعت پتروشیمی و وضعیت دلار در آن روز بر روند معامله تاثیر می گذارد.

با توجه به مباحث گفته شده در صورتی که میزان عرضه برخی محصولات پایین تر از نیاز بازار باشد و یا خریداران تقاضای بالایی برای خرید محصولات داشته باشند، روند رقابت بر روی محصول شکل دیگری به خود می گیرد و قیمت پایانی معامله شاهد تغییر نامتعارفی نسبت به قیمت پایه خواهد بود.

رقابت در بازار فیزیکی بورس کالا به این صورت است که خریدار تا قبل از شروع معامله و با مشخص شدن میزان تقاضا، قیمت مد نظر خود را به کارگزار اعلام می کند و یا اختیار خرید را به کارگزار و تیم تحلیل آن کارگزاری واگذار می کند و معامله گر در زمان قرمز نماد، 60 ثانیه زمان جهت اعلام قیمت و رقابت با سایر معامله گران دارد که عرف بازار رقابت در 15 ثانیه آخر معامله است.

با توجه به روند معاملات و زمان محدود 15 ثانیه ای رقابت، محصولاتی که وضعیت نامشخص تری دارند شاهد تغییر قیمت و رقابتی نامتعارف خواهند بود که این امر اختلال فاحشی در کشف نرخ ایجاد می کند و از سوی دیگر امکان اشتباه معاملاتی و تحلیلی معامله گران نیز افزایش می یابد پس نیاز است تا زمان بیشتری برای رقابت این محصولات در نظر گرفته شود تا ریسک این معاملات کاهش یابد.

شرایط معاملات حراج باز

همانطور که در بخش قبل مطرح شد، به دلیل مشکلاتی که برای برخی محصولات ایجاد می شد، معامله این محصولات به تالار حراج باز منتقل شد که شیوه این معاملات شبیه سایر حراج های عرف (مانند حراج آثار هنری) می باشد و به این صورت است که در صورتی که تقاضا برای خرید کالایی بیشتر از میزان عرضه باشد، پس از سپری شدن تایم سبز و زرد، معامله گران با 15 ثانیه زمان قرمز مواجه می شوند (مدت زمان قرمز می تواند با صلاحدید ناظر بازار از 15 الی 60 ثانیه تغییر کند) و در این زمان باید قیمتهای مورد نظر خود را با فرمول مشخص شده در شرح عرضه (اصطلاحا تیک سایز) معامله کنند، تیک سایز معامله، حداقل مقدار تغییر قیمت سفارش برای هرکالاست که معامله گر باید قیمت را با توجه به آن در زمان رقابت وارد کند.

در صورتی که زمان قرمز به اتمام برسد و معامله گری عدد دیگر وارد نکند معامله انجام می شود اما در صورتی که در طی این بازه زمانی، خریداری مقداری بالاتر برای خرید وارد کند باز هم 15 ثانیه تایم رقابت از ابتدا تکرار می شود و تا زمانی که رقابت معامله گران به پایان برسد این روند ادامه می یابد.

البته تنها در صورتی زمان رقابت تکرار می شود که ترکیب تخصیص به مشتریان نیز عوض شود (یعنی مشتریانی که در زمان رقابت در رنج قیمتی تخصیص نیستند باید قیمت جدید وارد کنند) و در صورتیکه ترکیب تخصیص در معامله عوض نشود، 15 ثانیه رقابت تکرار نمی شود.

حراج باز به دو شیوه چند محموله ای و تک محموله ای در بورس کالای ایران انجام می شود که در شیوه تک محموله ای، خریداران با وارد شدن تمام حجم عرضه با هم رقابت می کنند و در شیوه چند محموله با توجه به میزان حداقل و حداکثر خرید مشخص شده در شرح عرضه می توانند برای رقابت و خرید محصول اقدام نمایند.

این روش معامله مزایای ویژه ای دارد که قطعا با استقبال خریداران مواجه می شود، اولا در این روش قیمت معامله به دلیل اینکه ضریب مشخصی دارد شفاف تر کشف می شود و از سوی دیگر ریسک تحلیل اشتباه قیمت و خارج از عرف برای معامله گران و تحلیلگران کاهش می یابد.

همچنین خریداران فرصت بیشتری برای تصمیم گیری دارند و در نهایت خرید با شفافیت و وضعیت بهتری صورت می پذیرد و امید است با راه اندازی هرچه بیشتر شیوه های جدید معامله توسط بورس کالا شاهد گسترش این بازار مالی باشیم.

روند قیمت استایرن منومر شرکت پتروشیمی پارس در شکل زیر مشاهده می شود، این محصول به عنوان اولین محصول پتروشیمی به شیوه حراج چند محموله ای در تالار حراج باز بورس کالا مورد معامله قرار گرفت و در شکل زیر روند قیمتی و رقابت قابل توجه خصوصا در 9 ماهه سال 1400 مشاهده می شود که انتظار می رود با معامله در تالار حراج باز، شرایط خرید از بورس کالا برای خریداران این محصول و سایر محصولات که شرایط مشابه رقابت قیمتی را دارند بهبود یابد.

علی بادامی

کارشناس توسعه بازار بورس کالا و انرژی کارگزاری آگاه
 

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک