مجوز پتروشیمی ها برای فروش رقابتی ارز، قیمت های پایه را افزایش می دهد؟

مقدمه: ابلاغیه متفاوت بانک مرکزی که به شرکت‌های پتروشیمی و مجموعه‌های بزرگ این اجازه را می‌دهد تا ارز خود را از طریق سامانه نیما و به صورت رقابتی به فروش برسانند که این مساله می‌تواند باعث تشویق شرکت‌های مذکور به حضور پررنگ‌تر در این بازار می‌شود. این مساله روی قیمت ارز در کشور اثرات مناسبی بر جای دارد و می‌تواند کسری منابع ارزی را برطرف و در نتیجه باعث شود در مجموع قیمت ارز در بازار ازاد نیز کاهش یابد.

نکته دیگر مذاکرت پیش رو در رابطه با برجام در هفته جاری این پیش‌بینی را تقویت می‌کند که بانک مرکزی با پیش‌بینی‌های مثبت از نتایج برجام به دنبال کنترل و اعمال سیاست‌های مناسب در بازار ارز است. نتیجه این امر در کنار پیش‌بینی کاهش قیمت نفت در بازارها جهانی در نتیجه بروز واریانت جدیدی از بیماری کرونا می‌تواند از احتمال کاهش قیمت‌های پایه در بازارهای محصولات پتروشیمی خبر بدهد.

در حال حاضر هشدار سازمان بهداشت جهانی احتمالا باعث ایجاد محدودیت‌های بیشتر در رفت و آمدها و خطوط هوایی و ترانزیت کالا و مسافر می‌شود که این خود سبب کاهش تقاضا و کاهش قیمت نفت در هفته‌های پیش‌رو می‌شود.

در این ارتباط در گفت‌وگو با امیر صباغ، مدیر اقتصادی ایمیدرو به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم و وضعیت بازار و اثرات و نتایج سیاست‌های جدید بانک مرکزی را در این بازار مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

در خبرها از احتمال رشد قیمت بهای نیمایی ارز و نزدیک شدن آن به بهای آزاد صحبت شده است. این مطلب آیا بر قیمت پایه محصولات مختلف در بورس کالا اثری دارد یا خیر؟ و این اثر را چطور ارزیابی می‌کنید؟

اگر سیاست بانک مرکزی حرکت به سمت تک‌نرخی کردن ارز باشد طبعاً این موضوع به معنای افزایش بهای ارز نیمایی و احتمالاً توقف روند ارز آزاد و حتی کاهش قیمت آن خواهد شد که این امر باعث می‌شود‌ ارز در بازار بین نرخ‌های حواله‌ای و اسکناس در یک نقطه تعادلی مناسب قرار بگیرد و محدوده نوسان ارز در بازار محدودتر از گذشته شود.

در حال حاضر ابلاغیه‌ای از سوی بانک مرکزی آمده که برعکس گذشته به شرکت‌های پتروشیمی و مجموعه‌‌های بزرگ دیگر این اجازه را می‌دهد تا در واقع از طریق رقابت، ارز خود را از طریق سامانه نیما به فروش برسانند. پس طبعاً زمانی که قیمت نیما با حواله افزایش پیدا می‌کند، بهای ارز و اسکناس نیز افزایش پیدا می‌کند و این روند رو به رشد قیمت باعث می‌شد بازار کالاهای پایه که بر اساس ارز نیمایی قیمت‌گذاری می‌شوند با نوسان رو به رشد روبه‌رو شوند و این فرآیند اثر مستقیمی بر روی قیمت پایه محصولات در بورس کالا خواهد داشت و می‌تواند بر قیمت محصولات در بازار آزاد نیز تاثیرگذار باشد.

طبعاً بهای محصولات مختلف مانند محصولات پتروشیمی، فولادی، فلزات پایه و محصولات شیمیایی تحت تاثیر این تغییرات با افزایش روبه‌رو می‌شود.

جریان غالب در بازار جهانی احتمال یک افت نرخ را در مسیر محصولات پتروشیمی را نشان می‌دهد که از مسیر نفت خام شروع شده است. به نظر شما این مطلب در بازارهای فلزی، معدنی و شیمیایی چگونه خواهد بود؟

بنده فکر می‌کنم این اتفاقی که در روز پنج‌شنبه و جمعه رخ داده و واریانت جدیدی از ویروس کرونا که در آفریقای جنوبی  پیدا شده و بعد سریع شروع به گسترش یافتن کرده و هشداری که سازمان بهداشت جهانی برای این منظور داده باعث می‌شود تا کشورها مجدداً رفت و آمدها بین خود و خطوط هوایی و ترانزیت را محدود کرده تا بتوانند از این طریق اثرات و انتشار این ویروس را متوقف و مدیریت کنند.

این اتفاق باعث شده تا چشم‌انداز اثرات قیمت نفت کاهشی باشد، البته فکر می‌کنم که تقاضا مجدداً کاهش پیدا کند و احتمال این وجود دارد که قرنطینه صورت بگیرد که تمام این مسائل منجر به افت قیمت نفت خواهد شد؛ کما اینکه در گذشته نیز موارد مشابهی را در بازار نفت از اثرگذاری ویروس‌های مختلف بر بازار مشاهده کرده‌ایم و این تغییرات دور از ذهن نیست.

طبعاً این موضوع باعث افت قیمت فرآورده‌های نفتی و از طرف دیگر هم کاهش قیمت برخی محصولات پایین‌دستی نفتی و شیمیایی را شاهد باشیم؛ منتهی همزمان در بازار گاز دچار کسری عرضه هستیم و قیمت گاز به نظر نمی‌رسد که قصد پایین آمدن فعلاً در فصل زمستان را داشته باشد و این موضوع روی برخی محصولات اثر معکوس خواهد داشت.

زیرا بخشی از فرآورده‌های شیمیایی و همین‌طور محصولات معدنی به گاز متصل هستند؛ چه به عنوان خوراک یا چه به عنوان انرژی و اگر قیمت گاز کاهش چندانی نداشته باشد، ما اثر افت قیمت نفت را مستقیماً روی محصولات معدنی و شیمیایی نخواهیم داشت و از طریق واسطه‌ نیز این اثرات اندک خواهد بود و شرایط می‌تواند کمی متفاوت شود.

 با توجه به تعیین قیمت محصولات پایه محصولات پتروشیمیایی همچون محصولات شیمیایی و پلیمرها در بورس کالا بر مبنای دلار نیمایی، تغییر فاز این قیمت احتمالاً اثر مشخص، یعنی بیشترین اثر خود را بر بازار محصولات شیمیایی خواهد گذاشت. آن هم در شرایطی که قیمت دلار به نسبت در بازارهای فلزی از قیمت پایه فاصله گرفته است. با توجه به این شرایط آیا تمهیداتی برای حمایت از صنایع شیمیایی اندیشیده شده است یا خیر؟ و چه دورنمایی را برای این صنعت در نظر می‌گیرید؟

اولاً نرخ دلار در کشور مستقیماً به پتروشیمی ارتباطی ندارد و تابعی از تراز تجارت خارجی کشور است و در نتیجه واردات و صادرات، میزان عرضه و تقاضا برای ارز را در کشور تعیین می‌کند و قدرت مانور بانک مرکزی را در کنترل این بازار تعیین می‌کند.

بر این اساس بالا و پایین رفتن ارزش ارز در کشور چه در سامانه نیما و چه بازار آزاد تنها به اثر پتروشیمی برنمی‌گردد و بیشتر به صادرات محصولات مختلف مرتبط است که محصولات پتروشیمی نیز بخشی از این صادرات محسوب می‌شوند و نه همه آن.

بنده فکر می‌کنم که در کنار این تحلیلی که داریم که ممکن است این باز شدن اختلاف نیما با آزاد یک تهدید باشد و اگر بانک مرکزی به سمت تک نرخی کردن برود، شاید شرایط مناسبی را ایجاد نکند، در کنارش یک فرضیه هم وجود دارد که منابع ارزی جدیدی در اختیار بانک مرکزی قرار گرفته و این منابع ارزی جدید قدرت عرضه در نیما را افزایش خواهد داد و توان مدیریت ارز نیما را در واقع در همین نرخ 23، 24 هزار تومانی به بانک مرکزی می‌دهد و همه این موضوعات به گذشت زمان و فرآیندهایی که در آینده نزدیک در سیستم مدیریت جدید بانک مرکزی مشاهده خواهد شد.

پس اگر شاهد افزایش عرضه در نرخ بالاتر ارز باشیم تا تقاضای بازار را پاسخ بدهد به احتمال قوی، عرضه توانایی پاسخگویی به تقاضا را خواهد داشت و در آنجا بازار شاهد مازاد عرضه ارز و دلار خواهد بود و می‌تواند قیمت را کاهش دهد و به تعادل برساند. زیرا آن چه در عمل باعث عدم تعادل در بازار ارز شده کمبود موجودی ارز در این بازار است.

ضمن اینکه کشور مذاکرات برجام را هم در پیش‌ روی دارد که در این هفته برگزار خواهد شد و ممکن است این سیاست‌های بانک مرکزی و سیاست‌های دولت با نگاهی به مذاکراتی باشد که در برجام در حال رخ دادن است.

پس لزوماً ابلاغیه بانک مرکزی یا اجازه فروش فولاد یا پتروشیمی در نرخ رقابتی سامانه نیما مفهومش گران شدن نیما نیست و حتی برعکس می‌توند از پتانسیل‌هایی حکایت داشته باشد که به ارزان شدن بهای ارز در بازار آزاد و افزایش عرضه در آن بازارها منتهی خواهد شد. در محصولات پایه هم فرقی نخواهد داشت.

ببینید زمانی که قیمت ارز در سامانه نیما تغییر می‌کند، بر همه چیز تاثیر می‌گذارد و زمانی هم که ثبات دارد بر همه کالاها موثر است و یا زمانی که بازار با کسری ارز روبه‌رو است، اثرات خاص خود را بر بازار به همراه دارد و بر این اساس باید گفت مساله اساسی میزان تعادل در موجودی ارز در بازارها است.

به عبارتی راجع به نرخ پایه در بورس کالا صحبت می‌کنیم که تابعی از قیمت‌های جهانی و بهای ارز در سامانه نیما است و نکته مهم در این موضوع آن است که کسری ارز در سامانه نیما است که تعیین می‌کند قیمت ارز و در نتیجه قیمت‌های پایه برای کالاها در بازار چگونه تغییر کند و طبعاً فقط بازار آن بخش‌هایی از بازار ارز که کسری دارند را باید الگوهایی برای واردات قرار می‌دهد و بازار از طریق واردات تامین شود و این قضیه ارتباط چندانی به بورس کالا ندارد.

نتیجه اینکه بنده فکر می‌کنم باید در انتظار نتیجه برجام باشیم؛ یعنی به خروجی مذاکرات چند روز آینده که اثر بسیار زیادی بر سیاست آینده دولت در بازار ارز و همین‌طور تعیین قیمت‌ها در بورس کالا دارد، بستگی دارد و بر این اساس نباید عجله کنیم و باید منتظر بمانیم و ببینیم که نتیجه برجام چه خواهد شد و بعد از آن چه اتفاقی خواهد افتاد تا بتوانیم به درستی آن را تحلیل کنیم و اثرات احتمالی آن را بر بازار ارز تجزیه و تحلیل کنیم.

منبع: ویکی شیمی