مکانیسم پیش‌بینی رشد اقتصادی

معیارهای معمولی که برای ارزیابی وضعیت یک اقتصاد استفاده می‌شوند، مانند تولید ناخالص داخلی (GDP) یا تورم، تنها پس از تاخیر تعیین می‌شوند و با احتمال بازبینی مواجه هستند.

در این موارد، کنون‌بینی چنین شاخص‌هایی می‌تواند تخمینی از متغیرها را قبل از مشخص شدن داده‌های واقعی ارائه دهد. مرکز پژوهش‌های مجلس، در یک گزارش، مدلی از نوع کنون‌بینی ارائه داده است که با دقت بالایی به پیش‌بینی وضعیت رشد اقتصادی فصل آینده می‌پردازد.

طبق گزارش بازوی پژوهشی مجلس، مقایسه برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس از رشد اقتصادی کشور (با نفت) بیانگر هم‌حرکتی ۸۷درصدی با مقادیر متناظر حساب‌های فصلی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران است و در برآورد رشد ارزش افزوده بخش‌های عمده اقتصادی نیز دقت زیادی وجود دارد.

انتظار می‌رود ارائه این گزارش و گزارش‌های ماهانه‌ای که بعد از آن منتشر خواهد شد، بتواند تصویری بهنگام‌تر از بخش حقیقی اقتصاد ایران نسبت به حساب‌های ملی فصلی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران در اختیار نمایندگان مجلس، سیاستگذاران و محققان کشور قرار دهد.

تاخیر در ارائه حساب‌های ملی

هرچند حساب‌های ملی فصلی مرکز آمار ایران و بانک مرکزی در چهارچوبی هماهنگ و مبتنی بر اصول و مفاهیم حساب‌های ملی، مجموعه‌ای از سری‌های زمانی را در مقاطع سه‌ماهه ارائه می‌کند؛ اما این چهارچوب در انتشار آمارهای رشد اقتصادی باعث می‌شود گاهی سیاستگذاران و تصمیم‌گیران اقتصادی کلان به‌ویژه بخش حقیقی اقتصاد کلان با مشکل روبه‌رو شوند.

این مساله خصوصا در نقاط چرخش بخش حقیقی از اهمیت بسیار برخوردار است. به‌عنوان مثال در دوره ابتدایی شیوع ویروس کرونا (اوایل اسفند ۱۳۹۸) وضعیت رشد اقتصادی یکی از مهم‌ترین پرسش‌های بخش‌های مختلف اقتصاد این بود که تا ماه‌ها پاسخ روشنی برای آن وجود نداشت و تازه در انتهای تابستان سال ۱۳۹۹با انتشار حساب‌های ملی فصلی چهارماهه از میزان تاثیر شیوع این ویروس بر بخش حقیقی اقتصاد منتشر شد.

اطلاع از وضعیت اقتصاد برای انواع سیاستگذاران اعم از سیاستگذاران پولی و مقامات پولی مهم است که با توجه به وضعیت بخش حقیقی اقتصاد در خصوص انتخاب هدف و ابزار سیاست پولی تصمیم‌گیری می‌کنند؛ لذا تاخیر در فهم بخش حقیقی اقتصاد احتمال بروز ناسازگاری‌های زمانی را افزایش خواهد داد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که این مشکل صرفا مختص ایران نبوده و برای مثال در کشورهای اتحادیه اروپا و سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، رشد اقتصادی با فاصله‌هایی بین ۲۳ تا ۱۱۰ روز پس از پایان فصل منتشر می‌شود.

برای رفع این مشکل، نهادهای پژوهشی و سیاستگذاری در برخی از کشورها همزمان اقدام به برآورد رشد اقتصادی و استفاده از آن کرده‌اند. پیشرفت فناوری و علم داده در سال‌های اخیر از دلایل اقبال  کنون‌بینی رشد اقتصادی است.

میزان اعتبار مدل

نتایج ارزیابی اعتبار این روش بر اساس مقایسه رشد شاخص‌های کمکی و رشد ارزش افزوده اعلام‌شده بانک مرکزی و مرکز آمار نشان می‌دهد در سطح محصول ناخالص داخلی با نفت توضیح‌دهندگی ۸۷درصدی وجود داشته است.

در سطح گروه‌های مختلف نیز در مقایسه با بانک مرکزی بین ۵۵تا ۸۷درصد و در مقایسه با مرکز آمار بین ۲۸ تا ۹۰درصد هم حرکتی وجود داشته است؛ بنابراین روش مذکور می‌تواند به عنوان جایگزین نزدیک برای رشد اقتصادی در سطح کل و عمده گروه‌های مختلف در نظر گرفته شود. مهم‌ترین دستاوردهای روش ارائه‌شده برآورد رشد اقتصادی ماهانه و انتشار آن ۲۰ روز پس از پایان هر ماه در سطح کل و فعالیت‌های عمده است.

با توجه به اینکه عمده روش‌های کنون‌بینی نهایتا رشد اقتصادی را برآورد می‌کنند، در این مدل برآورد رشد به تفکیک زیربخش‌های مهم و مورد نیاز سیاستگذار نوآوری نسبت به کارهای مشابه انجام‌شده در کشورهای مختلف است.

روش ارائه‌شده در این گزارش صرفا در پی ارائه تصویری بهنگام‌تر از وضعیت بخش حقیقی به سیاستگذار بوده و به هیچ وجه به دنبال جایگزینی با آمارهای رسمی کشور یعنی رشد اقتصادی اعلام‌شده بانک مرکزی و مرکز آمار ایران نبوده است. مرکز پژوهش‌های مجلس یادآور شده است که گزارش‌های ماهانه آماری براساس آخرین آمار در دسترس برای ارائه تصویر اقتصاد ایران منتشر خواهد کرد.

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک