سنگاپور چگونه در صنعت پتروشیمی به موفقیت رسید؟

به گزارش ویکی پلاست به نقل از ایرنا، صنعت پتروشیمی در ادامه زنجیره ارزش صنایع نفت و گاز از جمله صنایع مادر کشور محسوب می شود و در اسناد بالادستی به ویژه در قوانین برنامه و سیاست های کلی ابلاغی اقتصاد مقاومتی، بر دوری از خام فروشی نفت و گاز و توسعه زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی تاکید شده است.

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در مطالعه موردی به این موضوع در سنگاپور پرداخته است. به نوشته این گزارش، مهمترین دلایل توسعه متناسب زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی سنگاپور، ایجاد فضای اقتصادی با ثبات و جذاب برای سرمایه گذاران بخش خصوصی (از طریق اعمال سیاست های مالی و پولی مناسب)، ارتقای رابطه میان دولت و بازیگران صنعت (از طریق به کارگیری نهادهای تسهیل گر)، ارائه خدمات پشتیبانی پیشرفته و تلفیقی در حوزه های نفت و پتروشیمی است. 

ضمن این که تامین پایدار خوراک مورد نیاز(با استفاده از قراردادهای بلندمدت تامین خوراک وارداتی، ایجاد پتروپالایشگاه ها و شبکه توزیع کارآمد خوراک) و مهمترین عامل در این بین، ایجاد نهاد تنظیم گر (نهاد رگولاتوری) متمرکز و یکپارچه در حوزه نفت و پتروشیمی برای برنامه ریزی و اجرای تمامی مولفه های مهم و اثرگذار بوده است. توسعه پایدار صنعت پتروشیمی کشور مشروط به تکمیل زنجیره ارزش در این صنعت و ایجاد توازن در بخش های مختلف آن است.

 روند توسعه صنعت پتروشیمی سنگاپور
کشور سنگاپور دارای موقعیتی استراتژیک است، زیرا عمق زیاد سواحل آن پهلوگیری کشتی های عبوری را تسهیل می کند. این تنگه، شکاف زمانی بین شرق و غرب آسیا را پر کرده و مسیر عبور کشتی هایی است که از خلیج فارس به سمت شرق آسیا و اروپا حمل و نقل های دریایی را انجام می دهند. استقرار در یک موقعیت جغرافیایی استراتژیک در قلب کشورهای جنوب شرقی آسیا و دسترسی به شاهراه های هوایی و آبی و امکانات مخابراتی پیشرفته، عامل موثری در جذب سرمایه گذاران به این کشور است.

جزیره جورانگ در قسمت جنوبی سنگاپور قرار داشته و به دلیل مزیت مکانی، عامل جذب شرکت های پالایشی خارجی عظیم جهت سرمایه گذاری در این کشور در دهه 1960 بوده است. شرکت شل (SHELL) در سال 1961، اولین پالایشگاه سنگاپور را احداث کرد.

شرکت اکسون موبیل (Exxon Mobil) نیز دو پالایشگاه، یکی در جزیره جورانگ و دیگری در ساحل جنوبی سنگاپور، ایجاد کرد که ظرفیت آنها در مجموع 605 هزار بشکه در روز بود. 

صنعت پتروشیمی سنگاپور در دهه 1970، بعد از شکل گیری پالایشگاه های این کشور و به دنبال بهره گیری بیشتر از مزیت های ایجاد شده، به منظور تولید ارزش افزوده ظهور یافت. در سال 1977، شرکت پتروشیمی سنگاپور ایجاد و شرکت های بی نظیر بی. پی (BP)، باسف (BASF)، لانکسس (LANXESS) و کلنس (Celanese) از جمله شرکت های فعال در آن هستند.

راهبردهای بالادست موثر در توسعه صنعت پتروشیمی سنگاپور
به طور کلی فرایند تکامل سیاست صنعتی سنگاپور طی پنج دوره توسعه اتفاق افتاده است. دوره نخست (1965-1960)، سیاست جایگزینی واردات و استفاده از فناوری های کاربر (منظور صنایعی است که نیاز زیادی به نیروی کار دارند)، دوره دوم (1973-1966)، سیاست صنعتی شدن بر مبنای استفاده از فناوری کاربر و گرایش به سوی صادرات، دوره سوم (1978- 1973)، نخستین تلاش برای ارتقای اقتصادی، دوره چهارم (1984- 1979) بازسازی ساختارهای اقتصادی و دوره پنجم (1990- 1985)، مستحکم سازی و متنوع کردن بود.

نحوه تنظیم صنعت پتروشیمی سنگاپور، شهر جورانگ (JTC) شرکتی دولتی و متولی توسعه و تنظیم گری پارک شیمیایی جورانگ بوده و نمایندگان دولت در آن، شامل نمایندگانی از شرکت سرمایه گذاری دولت سنگاپور، وزارت منابع انسانی، وزارت دفاع و وزارت تجارت و صنعت می شود.

شهر جورانگ از طریق سرمایه گذاری مستقیم دولت ایجاد و توسعه پیدا کرده است اما میزان سرمایه گذاری های دولت به مرور زمان کاهش یافته و در مقاطعی که شرکت JTC، توان توسعه را به طور مستقل از طریق درآمدهای خدماتی خود به دست می آورد، کمک های مالی دولت کاملا قطع می گردد. با وجود خودکفایی شرکت های زیر مجموعه JTC، در شرایطی که طرح توسعه ای فراتر از ظرفیت های فعلی این شرکت تعریف شود، دولت مجددا به عنوان سرمایه گذار اصلی وارد می شود. 

زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی سنگاپور، کشور سنگاپور فاقد منابع هیدروکربوری بوده و تمامی نفت و گاز مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می کند. گاز طبیعی از طریق دو خط لوله از کشور اندونزی و یک خط لوله از کشور مالزی وارد این کشور می شود. نفت خام نیز بیشتر از کشورهای امارات، عربستان و قطر وارد سنگاپور می گردد.

عوامل موفقیت صنعت پتروشیمی سنگاپور
خدمات پشتیبانی قوی و یکپارچه نفت و پتروشیمی، پارک جورانگ از نظر خدمات لجستیک و امنیتی در زمینه های انتقال، ذخیره و پردازش مواد شیمیایی خطرناک و سمی بسیار پیشرفته است.

به دلیل نقش مهم سنگاپور به عنوان یک بندر ارسال کالا به نقاط مختلف آسیا و جهان، شرکت های مهندسی پیشرفته ای در زمینه صنعت دریانوردی و کشتیرانی در این جزایر وجود داشته و خدماتی مانند کشتی سازی، تعمیرات و احداث دکل های حفاری چاه های نفتی ارائه می دهند که کارکردهای بسیاری از این شرکت ها در صنایع پتروشیمی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

سنگاپور دارای بخش مالی قوی است که از عهده تامین مالی پروژه های بزرگ در صنعت سرمایه بر پتروشیمی و همچنین هزینه نگهداری آنها بر می آید. از طرفی نیازها و مشکلات تولیدکنندگان صنعت شیمیایی و پتروشیمی سنگاپور به وسیله شورای صنعت شیمی سنگاپور رسیدگی می شود. 

یکی از مزیت هایی که دولت سنگاپور برای صنعت پتروشیمی اسن کشور به ارمغان آورد، اتخاذ استراتژی خوشه است که به دنبال آن، صنعت نفت و پتروشیمی یکپارچه جزیره جورانگ به وجود آمد.

تجربه مذکور نشان می دهد که استراتژی تلفیق زیرساخت های خدماتی مربوط به تمامی بازیگران صنعت مد نظر از حلقه های اولیه زنجیره ارزش شامل تامین کنندگان مواد اولیه و خوراک گرفته تا تولیدکنندگان محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی و حلقه های انتهایی زنجیره ارزش از قبیل ارائه دهندگان خدمات بازاریابی و فروش، یک عنصر مهم در جذب سرمایه گذاری است؛ زیرا هزینه های مربوط را کاهش و بهره وری را افزایش می دهد.