انواع شاخص در بورس/ نماگرهایی برای سرمایه‌گذاری سودآور

کلمه شاخص در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. در واقع با بررسی یک شاخص می‌توان وضعیت و تغییرات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را مشاهده کرد.

شاخص بورس نیز بیانگر وضعیت کلی بورس و روند رشد و یا افت این بازار است. در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هرکدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان می‌دهد و محاسبه هرکدام از این شاخص ها از طریق فرمول متفاوتی صورت می‌گیرد.

این شاخص ها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل کردن و بررسی آنها، می توان از وضعیت گذشته و حال بورس از جنبه های مختلف مطلع شد. اما در بین این شاخص‌ها چند شاخص نسبت به بقیه از اهمیت بیشتری نزد فعالان بورس برخوردار هستند که در ادامه به معرفی چند شاخص اصلی بورس می پردازیم.

شاخص کل در بین فعالین بازار و سرمایه گذاران یکی از پُرکاربردترین شاخص هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

برای درک ساده تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از سهام تمام شرکت‌های بورسی هرکدام یک عدد سهم را خریداری کنید. در اینصورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سهام شما خواهد بود. پس این شاخص هم تغییرات قیمت سهام و هم سودهای سالیانه ای را که شرکت ها به شما پرداخت می کنند، محاسبه می کند

شاخص قیمت

این شاخص نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. پس اگر مثلا شاخص قیمت بورس در یک سال ۲۰ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت ها در بورس در یک سال گذشته به طور متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است.

تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می گیرد.

در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می شد. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت ها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد (سرمایه آن بیشتر باشد) تاثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر

بورس هر سه ماه یک بار فهرست شرکت های فعال تر را بر اساس میزان نقد شوندگی سهامشان منتشر می کند. نقد شوندگی به بیان ساده یعنی خرید و فروش آسانتر و سریعت سهام. هر شرکتی که سهامش در بورس ساده تر و سریعتر خرید و فروش شود به اصطلاح نقد شوندگی بیشتری دارد.

شاخص ۵۰ شرکت فعال تر تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکتی را نشان می دهد که سهام آنها از سایر شرکت ها نقد شونده تر است.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

همانطور که از اسم شاخص ۳۰ شرکت بزرگ مشخص است این شاخص سطح عمومی قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ را نشان می دهد.

۳۰ شرکت بزرگ شرکت هایی هستند که ارزش بازار آنها در مقایسه با سایر شرکت ها بیشتر است. ارزش بازار یک شرکت از حاصل ضرب قیمت روز سهام شرکت در تعداد سهام آن شرکت به دست می آید.

شاخص صنعت

منظور از شرکت های صنعتی شرکت هایی هستند که در صنایع مختلف مانند خودروسازی، پتروشیمی،  فلزات اساسی، مخابرات، ساختمان و … فعالیت می کنند.

شاخص صنعت بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت های فعال در بخش صنعت است. عملکرد هرکدام از این صنایع تحت عنوان شاخص جداگانه ای مورد بررسی قرار می گیرد. مثلا خودرو، دارو، فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و ….

شاخص واسطه‌گری‌های مالی

این شاخص عملکرد شرکت‌های واسطه‌گری مالی که فعالیت آنها در حوزه مالی است مثل هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها را نشان می‌دهد.

شاخص بازار اول و بازار دوم

بورس اوراق بهادار تهران دارای دو بازار به نام‌های بازار اول و بازار دوم است. شرکت هایی که از نظر میزان سرمایه وضعیت سودآوری و همچنین درصد سهام شناور آزاد یعنی میزان سهام در اختیار مردم در وضعیت مناسب تری قرار دارند در بازار اول بورس تهران و شرکت هایی که از نظر این معیارها در شرایط پایین تری قرار دارند در بازار دوم بورس تهران پذیرش می شوند.

شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار اول بورس پذیرش شده اند همچنین شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار دوم بورس پذیرش شده اند.

درست است که شاخص عملکرد و وضعیت بورس را نشان می‌دهد، اما مثبت یا منفی بودن شاخص لزوما به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. بلکه شاخص وضعیت کلی بورس را به ما نشان می‌دهد.

در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ که وزن زیادی (سرمایه و ارزش بازار زیادی) دارند، در حالی که وضعیت بسیاری از شرکت‌های دیگر متفاوت است، با مثبت یا منفی شد نشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند.

در این مواقع شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن می تواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد، چون در شاخص هم وزن، وزن تمامی شرکت‌های بورسی مساوی در نظر گرفته می‌شود و دیگر شرکت‌های بزرگ نمی توانند شاخص را به واسطه سرمایه زیادشان تحت تاثیر قرار دهند.

منبع: ایبِنا