اخطار رکود برای ۱۴۰۴

به گزارش ویکی پلاست به نقل از دنیای اقتصاد، در این برآورد مثبت‌ترین اثر مربوط به بخش خدمات و منفی‌ترین اثر مربوط به بخش کشاورزی بوده است. پیش‌تر مرکز پژوهش‌های مجلس نیز پایین بودن رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی و صنعت را اعلام کرده بود. این گزارش‌ها زنگ خطر رکود در سال جاری را به صدا درآورده‌اند.

پژوهشکده پولی و بانکی در جدیدترین گزارش خود نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در سه‌ماه منتهی به فروردین ۱۴۰۴ را ۱.۵درصد برآورد کرده است. در این برآورد مثبت‌ترین اثر مربوط به بخش خدمات و منفی‌ترین اثر مربوط به بخش کشاورزی بوده است. پیش‌تر مرکز پژوهش‌های مجلس نیز پایین بودن رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی و صنعت را اعلام کرده بود. این گزارش‌ها زنگ خطر رکود در سال جاری را به صدا درآورده‌اند.

ارزش اسمی تراکنش‌‌‌ها در «بخش خرده‌‌‌فروشی و عمده‌‌‌فروشی» ۴۵‌درصد رشد داشته که با توجه به تورم، می‌‌‌توان گفت ارزش حقیقی تراکنش‌‌‌ها تقریبا معادل رشد قیمت‌ها افزایش داشته است. البته، رشد پاییز و زمستان به ترتیب ۳۳‌درصد و ۴۳‌درصد بوده است که از افزایش فعالیت در این بخش طی ماه‌‌‌های اخیر حکایت دارد.

رشد ۳۵درصدی ارزش تراکنش‌‌‌ها در «بخش حمل‌‌‌ونقل» طی سه‌‌‌ماهه منتهی به فروردین ۱۴۰۴ (در مقایسه با زیر ۳۰‌درصد در زمستان و زیر ۲۰‌درصد در پاییز) از افزایش فعالیت اقتصادی در حوزه حمل‌‌‌ونقل حکایت دارد. همچنین، تردد ماشین‌‌‌های سنگین که در زمستان منفی شده بود، در فروردین ۱.۵‌درصد رشد داشته که نشانه‌‌‌ای از رونق بخش حمل‌ونقل است.

در «فعالیت‌‌‌های املاک و مستغلات» برخلاف سایر زیربخش‌‌‌های گروه خدمات، روند کاهشی بوده است. رشد ارزش اسمی تراکنش‌‌‌های آژانس‌‌‌های فروش، مدیریت و اجاره املاک که در پاییز بیش از ۵۵‌درصد بود، در زمستان به ۲۶.۲‌درصد و در سه‌‌‌ماهه منتهی به فروردین به تنها ۱۷‌درصد کاهش یافته است. به عقیده تحلیلگران، افت ارزش تراکنش‌‌‌ها در بازار املاک طی زمستان و ماه نخست سال را می‌‌‌توان به فصلی بودن زمان جابه‌جایی مستاجران نسبت داد.

کاهش سرعت رشد در صنایع و معادن

رشد این بخش در زمستان ۱۴۰۳، معادل 1.9‌درصد بود که نسبت به فصل‌‌‌های قبل افزایش داشت، اما در سه‌‌‌ماهه منتهی به فروردین ۱۴۰۴ به 0.9‌درصد کاهش یافت. کاهش سرعت رشد می‌تواند بیان‌کننده وجود مشکل در برخی زیربخش‌‌‌ها در گروه صنایع و معادن کشور باشد.

در سه‌ماهه منتهی به فروردین‌ماه، صنایع شیمیایی، خودروسازی و محصولات غذایی جزو بخش‌‌‌هایی بودند که تولید آنها در مسیر رشد مثبت قرار داشته‌‌‌ است. از طرفی فلزات اساسی، کانی‌‌‌های غیرفلزی و داروسازی کاهش تولید را تجربه کرده‌‌‌اند که می‌‌‌تواند نشان‌‌‌دهنده چالش‌‌‌هایی در تامین مواد اولیه یا کاهش تقاضای داخلی و مشکلات در حوزه صادراتی باشد.

در عین حال، ارزش تراکنش‌‌‌های مربوط به ساخت‌‌‌وساز و ساختمان که در زمستان رشد ۴۳درصدی داشت، در سه‌ماهه منتهی به فروردین به ۴۴‌درصد رسید. این روند افزایشی در بازار ساخت‌‌‌وساز، می‌‌‌تواند تقویت‌‌‌کننده صنایع وابسته طی ماه‌‌‌های آینده باشد.
ناپایداری در رشد بخش نفت

پس از ثبت رشد منفی 2.9‌درصد در زمستان ۱۴۰۳، بخش نفت در سه‌ماهه منتهی به فروردین ۱۴۰۴ توانست رشد مثبتی معادل 0.9‌درصد را ثبت کند. این تغییر جهت در رشد بخش نفت، تا حد زیادی مرهون افزایش تولید نفت خام ایران اعلام شده است.

براساس داده‌‌‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت خام ایران در سال ۲۰۲۴ حدود 15.3‌درصد نسبت به سال قبل رشد داشته؛ هرچند از تابستان ۲۰۲۴ روندی نزولی به خود گرفته و در دسامبر (ماه قبل از شروع دولت دوم ترامپ) به حداقل رسیده است.

در مارس و آوریل ۲۰۲۵، رشد تولید نفت نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 2.1‌درصد و 2.8‌درصد ثبت شده است. این ارقام نشان می‌دهد که اگرچه ایران موفق به حفظ بخشی از سهم بازار شده، اما نوسانات جهانی و چالش‌‌‌های سیاسی می‌‌‌توانند مانعی برای رشد پایدار بخش نفت باشند.

ورود بخش کشاورزی به محدوده منفی

یکی از تحولات نگران‌‌‌کننده‌‌‌ مطرح‌شده در کنون‌بینی، افت شدید رشد بخش کشاورزی است. در حالی که این بخش در زمستان رشد 1.4درصدی داشت، در سه‌‌‌ماهه منتهی به فروردین ۱۴۰۴ رشد آن به منفی 0.8‌درصد رسیده است.

روند نزولی تولید در کشاورزی در حالی رخ داده که در ماه‌‌‌های پایانی سال گذشته نیز رشد این بخش به‌سختی مثبت باقی مانده بود (1.6درصد در اسفند و 1.7‌درصد در بهمن). با توجه به وابستگی بالای این بخش به منابع آبی، افت بارندگی‌‌‌ها در سال آبی جاری یکی از عوامل اصلی این کاهش برآورد شده است.

پیش از این مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران اعلام کرده بود که میزان بارش‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در فروردین‌‌‌ماه 1404 نسبت به سال قبل کاهش 22میلی‌متری داشته است. صاحب‌نظران اقتصادی معتقدند، اهمیت بخش کشاورزی در ایران بیش از سهم مستقیمش بر رشد اقتصادی کشور است؛ چرا که کاهش در بخش کشاورزی می‌‌‌تواند بر تورم مواد غذایی، واردات و صادرات کالاهای اساسی و حتی مهاجرت روستاییان اثر‌‌‌گذار باشد.

کاهش منابع آبی و خشک‌‌‌سالی‌‌‌‌‌‌‌‌‌، چالشی جدی در بخش کشاورزی است که علاوه بر کاهش حجم تولید، موجب افزایش هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تولید و کاهش درآمد کشاورزان نیز شده است. این شرایط می‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند در بلندمدت اثرات منفی بر امنیت غذایی کشور و درآمدهای بخش کشاورزی داشته باشد.

ویکی پلاست | مرجع بازار صنعت پلاستیک